Mavzu: Bozor iqtisodiyoti: mazmuni, asosiy belgilari va rivojlanib borishi

-Ochiq iqtisodiyot, sog`lom raqobat, ishbilarmonlikva investitsiya muhitini tubdan yaxshilash uchun zarur sharoitlarni yaratish;

-iqtisodiyotda davlat ishtirokini kamaytirish, xususiy sektorni jadal ri-vojlantirish orqali yangi ish o`rinlarini yaratish;

-iqtisodiyotni modernizatsiya va diversifikatsiya qilish, mehnat unumdorligini oshirish orqali yuqori iqtisodiy o`sishni ta`minlash;

- ‘’yashirin’’ iqtisodiyotga qarshi kurashish, unung hajmini keskin qis-qartirish;

- valyuta ayriboshlashni erkinlashtirish siyosatini izchil davom etti-rish, barqaror monetar siyosatni amalga oshirish;

- iqtisodiyotni rivojlantirishga doir strategik rejalarni ro`yobga chiqa-rishga qodir malakali kadrlarni tayyorlash.’’²

Bozor tizimi resurslarni avvalo yuqori talab va foyda darajasiga ega tarmoqlarga yo`naltiradi. Past foyda darajasiga ega yoki foyda olmaydi-gan tarmoqlar iqtisodiy resurslardan mahrum bo`ladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida eng zamonaviy texnalogiyani qo`llashga layoqatli bo`lgan va shunga intilgan korxonalar samarali faoliyat ko`rsata oladi. Korxonalar-ning iqtisodiy samaradorligi quyidagi omillarga bog`liq: mavjud texno-logiya, ya`ni mahsulot ishlab chiqarishni ta`minlovchi resurslarning oqi-lona uyg`unlashuvi darajasi hamda iqtisodiy resurslarning narxlari. Boshqacha aytganda, iqtisodiy samaradorlik mahsulotning muayyan hajmini ishlab chiqarishga resurslarni eng kam darajada sarflangan hol-da erishishni bildiradi.

Bozor iqtisodiyoti o`zgaruvchan bo`ladi: u iste`molchilar, ishlab chi-qarish texnologiyasi, iqtisodiy resurslar tarkibi o`zgarishiga muvofiq hol-da o`zgaradi. Ayni paytda resurslarni taqsimlashning ancha smarali hi-soblangan tizimi vaqt o`tishi bilan iste`molchi didining o`zgarishi, ishlab chiqarish yangi texnologiyasining yaratilishi va taklif qilingan resurslar tarkibining qayta o`zgarishi oqibatida eskirishi va samarasiz bo`lib qoli-shi mumkin.

Iste`molchi dididagi o`zgarishlarning mahsulot narxi va foydaga ta`siri ayrim tarmoqlarni qisqartirish va boshqalarini kengaytirishni taqazo qi-ladi. Bu o`zgartirish resurlsr bozori orqali amalga oshiriladi, chunki ken-gayib boruvchi tarmoq ularga talabni kamaytiradi. Buning natijasida vu-judga keluvchi resurs narxlarining o`zgarishi, resurslarni qisqaruvchi tar-moqlardan kengayuvchi tarmoqlarga qayta taqsimlaydi. Demak, bozor tizimi texnologiyaning o`zgarishi va har xil resurslar taklifi tarkibidagi o`zgarishlar moslashadi.

Bozor iqtisodiyoti fan-texnika taraqqiytini rag`batlatiradi. Birinchi bo-lib tejamli texnologiyalarni qo`llash korxonaning o`z raqobatchilari oldi-dagi vaqtinchalik ustunligini ta`minlaydi. Ishlab chiqarish harajatlarining kamayishi korxonaning iqtisodiy foyda olishini bildiradi. Bundan tashqa-ri, bozor tizimi yangi texnologiyaning tez tarqalishi uchun sharoit ham yaratadi. Shunday qilib, bozor iqtisodiyoti sharoitida har bir korxona yu-qori foyda berishi mumkin bo`lgan texnika va texnologiya yordamida ishlab chiqarishni amalga oshiradilar. Qisqachsa xulosa qilinadigan bo`l-sa, bozor iqtisodiyoti sharoitida <> degan muammoga quyidagicha javob beriladi:

1. 
   Yuqori foyda beradigan barcha tovarlar va xizmatlar to`lovga layo-qatli iste`molchilar talabiga yetarli hajmda ishlab chiqariladi;
   
2. 
   Tovar va xizmatlar to`lov layoqtiga ega, yuqori foyda olish imkoni-ni beradigan xaridorlar uchun ishlab chiqariladi;
   
3. 
   Yuqori foyda olishni ta`minlaydigan, resurslarni tejash imkonini beradigan texnika va texnologiya yordamida ishlab chiqariladi.
   

3.