Mavzu: Bozor iqtisodiyoti: mazmuni, asosiy belgilari va rivojlanib borishi

Bozor iqtisodiyoti – bu tovar ishlab chiqarish, ayriboshlash va pul muomalasi qonun-qoidalari asosida tashkil etiladigan va boshqariladigan iqtisodiy tizimdir. Bunday iqtisodiyot erkin tovar-pul munosabatlariga asosla- nib, uning negizida tovar va pulning turli shakllardagi harakati yotadi, u iqtisodiy monopolizmni inkor etadi. Ayrim adabiyotlarda bozor iqtisodiyoti - bozor xo`- ligi subyektlari iqtisodiy xatti-harakatlarining erkin, mustaqil ravishda yuz berishi

va ularning tovar-pul mexanizimi orqali bir-biriga bog`lanib muvofiq- lashuvi deb baho beriladi. Bozor iqtisodiyotida bozor aloqalari butun tizimni, uning barcha bosqichlari – ishlab chiqarish, ayribosghlash, taq- simlash va iste`mol jarayonlarini hamda iqtisodiy munosabatlarnining barcha subyektlarini qamrab oladi. Shuni ham e`tiborda tutish kerakki, hozirgi sharoitda o`rtacha rivojlangan iqtisodiyotda 24mln.dan ortiq turdagi tovarlar mavjud bo`lib, har yili ularning 1/10 qismi yangilanib turadi. Bunday sharoitda bozorning ishtirokisiz tovar turlari va hajmi bo`yicha talab va taklifni tartibga solishni tasavvur ham qilib bo`lmaydi. Bu esa bozorning vazifasini hech qanday markazlashtirilgan rejalashti- rish idoralari muvaffaqiyatli bajara olmasligining yaqqol dalilidir. Bozor iqtisodiyoti esa eng samarali va muammolarni tezlik bilan hal eta oluv- chi ijtimoiy-iqtisodiy tizim hisoblanadi.

Bozor iqtisodiyoti subyektlari tarkibiga tadbikorlar ham, o`z meh- natini sotuvchi ishchilar ham, pirovard iste`molchilar, ssuda kapitali ega- lari va qimmatli qog`ozlar egalari ham kiradi. Odatda, bozor xo`jaligining barcha asosiy subyektlari uchta guruhga bo`linadi: uy xo`jaliklari, korxo- nalar ( tadbirkorlik sektori ) va davlat sektori.