Mavzu: Boshlang’ich sinf drslarini integratsiya va innovatsion tizimi Reja: kirish I bob. Boshlang’ich ta’limda integrativ yondashuv asosida o’qitishga qo’yilgan talablar

Maqsadi - o’qitishning fanlararo bilimlarini bir butun qilib birlashtirish.
Kurs ishining maqsadi – boshlang’ich sinf drslarini integratsiya va innovatsion tizimi mavzusini o’qitishda tabiiy fanlar bilan integratsiyalashning o’ziga xos usullarini aniqlash hamda eng asosiysi ona tili va o’qish savodxonligi hamda tabiiy fanlarni yosh avlod ongiga singdirishning oson yo’llaridan foydalanib mavzular mazmunini tushuntirish hamda ta’lim jarayoniga tatbiq etishdan iborat.
Kurs ishining vazifalari:

• 
  Integralli ta’limni tashkil etishga qo’yiladigan talablarini yoritish; 
  
• 
  Boshlang’ich maktabda integratsiyalashgan ta’limning o’ziga xos xususiyatlarini o’rganish va tahlil qilish;
  
• 
  Boshlang’ich ta’limda integratsiya va innovatsion yondashuv metodlari va usullarini yoritib berish;
  
• 
  1-sinf ona tili va o’qish savodxonligi darsida “Tabiat ne’matlari” mavzusini o’qitishda tabiiy fanlar bilan integratsiyalash yo’llarini ishlab chiqish;
  

Kurs ishining amaliy ahamiyati: Tadqiqot natijasida umumiy o‘rta ta’lim boshlang’ich sinf drslarini integratsiya va innovatsion tizimi mavzusini o’qitishda tabiiy fanlar bilan integratsiyalash mavzusi bo‘yicha ta’limiy topshiriqlar, dars ishlanmalar, dars modellari, ilmiy-metodik tavsiyalar bilan boyitildi.
Kurs ishining tuzilishi: kirish, 2 bob 4 ta paragraf xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat.

I BOB. BOSHLANG’ICH TA’LIMDA INTEGRATIV YONDASHUV ASOSIDA O’QITISHGA QO’YILGAN TALABLAR.
1.1. Integralli ta’limni tashkil etishga qo’yiladigan talablar
Ta’limni integratsiyalashning asosiy maqsadi boshlang’ich maktabdayoq tabiat va jamiyat haqida yaxshi tasavvur asoslarini qo’yishi va ularning rivojlanishi qonunlariga o’z munosabatlarini shakllantirishdir. Mana shuning uchun kichik maktab o’quvchisi predmet yoki voqealik hodisalarining bir necha tomondan ko’rish muhimdir: mantiqiy va emotsional tomondan, badiiy asarda va ilmiy ommabop maqolada, adabiyotshunos so’z ustasi , rassom, musiqachi nuqta nazardan va boshqalar.
Asosiy fanlarni o’zlashtirish va olamdagi bor narsalarning qonuniyatlarini tushunishda fanlar ichidagi va fanlararo aloqalarni o’rnatish ta’limga integratsiyalashga yondashuvning metodik asosidir. Bunga turli darslarga, tushunchalarga ko’p marotaba qaytishi , ularni chuqurlashtirish va boyitish, shu yoshga tushunarli bo’lgan muhim belgilarni aniqlash orqali erishish mumkin. Shunday qilib yaxshi shakllangan tuzilish va o’tkazish tartibga ega bo’lgan, tarkibiga shu o’quv faniga tegishli bo’lgan tushunchalar guruhi kiritilgan har qanday dars integratsiyaga asos qilib olinishi mumkin. Lekin integratsiyalangan darsga boshqa fanlar, boshqa o’quv predemetlari bilan bog’liq tushunchalar tahlil qilishning natijalari kiritiladi. Dars ijodiy, erkin bo’lishi bilan birga, yaxlit, mantiqan ketma - ket , o’ziga xos o’tish metodikasiga ega bo’ladi.
Boshlang‘ich maktablarda o‘qitish va tarbiyalash integratsiyasi muammolari nazariy va amaliy jihatdan hozirgi zamon nuqtai nazardan juda muhim bo‘lib, yangi ijtimoiy talablar asosida yanada dolzarblik kasb etadi. Bugungi kunda fan rivoji va ishlab chiqarishdagi ulkan o‘zgarishlar tufayli kelib chiqayotgan talablar maktab ta’limi oldiga yangi vazifalarni qo‘ymoqda. Hozirgi zamon ilm berish tizimi yuqori darajada fan asoslarini o‘rnatishga, tafakkuri rivojlangan, olamni bir butunlikda anglashga va tasavvur etishga, tevarak atrofda bo‘layotgan voqealarni to‘g‘ri anglashga, ularni mohiyatini anglab oladigan yoshlarni tarbiyalashga yo‘naltirilgan.
Maktablarda o‘rgatiladigan fanlarning tarqoqligi maktab bitiruvchisida bir ko‘rinishli (fragmentar) dunyoqarashni keltirib chiqaradi. Hozirgi zamon ilm-fanida esa iqtisodiy va siyosiy fanlari integratsiyasiga moyillik yuqori turadi.
Atrof - muhitga jiddiy munosabatlar poydevori boshlang‘ich sinflarda o‘rgatiladi. Shuning uchun iqtisodiy ta’limning natijasi maktab ta’limining birinchi bosqichiga bog‘liq yangi psixologik - pedagogik tadqiqotlar kichik yoshdagi maktab o‘quvchilarining bilish faoliyatlari cheklanganligi haqida ilgarigi tushunchalarni ko‘rib chiqishga imkon beradi. Bu boshlang‘ich sinflarda iqtisodiy ta’limning barcha tarkibiy qismlarini o‘zlashtirish va yangilashga asos yaratadi.
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining yosh xususiyatlariga javob beradigan va dars talablariga mos keladigan maqsadni aniqlash bunday yangilanishning asosiy masalasidir.
Integrativ darslarni tashkil qilish orqali munozara qildirish, mustaqil tarzda ijodiy mulohaza yuritishga o‘rgatish, guruhlararo musobaqa, savol - javob tashkil qilish mumkin. Bunday zamonaviy dars turlarini qo‘llashdan asosiy maqsad o‘quv jarayonida tinglovchilar faoliyatini faollashtirish, o‘quv materialini o‘zlashtirishning yuqori darajasiga erishishdan iborat. Ana shunday texnologiya o‘quvchilarda dunyoni o‘zgacha tasavvur qilishga o‘rgatadi, amaliyotni hayot bilan bog‘lashga nazariy qoidalarni so‘zma - so‘z yodlamaslikka, shaxs va jamiyat uyg‘unligini anglashga, fikrlar rang - barangligiga erishishga, nostandart tafakkur qilishga, shuningdek, o‘z - o‘zini rivojlantirish yo‘larini tushunishga imkon yaratdi.
Fanlararo aloqadorlik o‘quv-tarbiya jarayonining barcha tarkibiy elementlari (mazmun, shakl, usul va vositalari) ni yaxlit bir tizimga birlashtirishga xizmat qiladi. Bundan tashqari, u ta’lim sifati va samaradorligini ta’minlashning muhim omili hisoblanadi. Ta’limni integratsiyalashning asosiy maqsadi boshlang’ich maktabdayoq tabiat va jamiyat haqida yaxshi tasavvur asoslarini qo’yishi va ularning rivojlanishi qonunlariga o’z munosabatlarini shakllantirishdir. Mana shuning uchun kichik maktab o’quvchisi predmet yoki voqealik hodisalarining bir necha tomondan ko’rish muhimdir: mantiqiy va emotsional tomondan, badiiy asarda va ilmiy ommabop maqolada, adabiyotshunos so’z ustasi , rassom, musiqachi nuqta nazardan va boshqalar.
Asosiy fanlarni o’zlashtirish va olamdagi bor narsalarning qonuniyatlarini tushunishda fanlar ichidagi va fanlararo aloqalarni o’rnatish ta’limga integratsiyalashga yondashuvning metodik asosidir. Bunga turli darslarga, tushunchalarga ko’p marotaba qaytishi , ularni chuqurlashtirish va boyitish, shu yoshga tushunarli bo’lgan muhim belgilarni aniqlash orqali erishish mumkin. Shunday qilib yaxshi shakllangan tuzilish va o’tkazish tartibga ega bo’lgan, tarkibiga shu o’quv faniga tegishli bo’lgan tushunchalar guruhi kiritilgan har qanday dars integratsiyaga asos qilib olinishi mumkin. Lekin integratsiyalangan darsga boshqa fanlar, boshqa o’quv predemetlari bilan bog’liq tushunchalar tahlil qilishning natijalari kiritiladi. Dars ijodiy, erkin bo’lishi bilan birga, yaxlit, mantiqan ketma - ket, o’ziga xos o’tish metodikasiga ega bo’ladi.
Boshlang‘ich maktablarda o‘qitish va tarbiyalash integratsiyasi muammolari nazariy va amaliy jihatdan hozirgi zamon nuqtai nazardan juda muhim bo‘lib, yangi ijtimoiy talablar asosida yanada dolzarblik kasb etadi. Bugungi kunda fan rivoji va ishlab chiqarishdagi ulkan o‘zgarishlar tufayli kelib chiqayotgan talablar maktab ta’limi oldiga yangi vazifalarni qo‘ymoqda. Hozirgi zamon ilm berish tizimi yuqori darajada fan asoslarini o‘rnatishga, tafakkuri rivojlangan, olamni bir butunlikda anglashga va tasavvur etishga, tevarak atrofda bo‘layotgan voqealarni to‘g‘ri anglashga, ularni mohiyatini anglab oladigan yoshlarni tarbiyalashga yo‘naltirilgan.
Maktablarda o‘rgatiladigan fanlarning tarqoqligi maktab bitiruvchisida bir ko‘rinishli (fragmentar) dunyoqarashni keltirib chiqaradi. Hozirgi zamon ilm-fanida esa iqtisodiy va siyosiy fanlari integratsiyasiga moyillik yuqori turadi.
Atrof - muhitga jiddiy munosabatlar poydevori boshlang‘ich sinflarda o‘rgatiladi. Shuning uchun iqtisodiy ta’limning natijasi maktab ta’limining birinchi bosqichiga bog‘liq yangi psixologik - pedagogik tadqiqotlar kichik yoshdagi maktab o‘quvchilarining bilish faoliyatlari cheklanganligi haqida ilgarigi tushunchalarni ko‘rib chiqishga imkon beradi. Bu boshlang‘ich sinflarda iqtisodiy ta’limning barcha tarkibiy qismlarini o‘zlashtirish va yangilashga asos yaratadi.
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining yosh xususiyatlariga javob beradigan va dars talablariga mos keladigan maqsadni aniqlash bunday yangilanishning asosiy masalasidir.
Integrativ darslarni tashkil qilish orqali munozara qildirish, mustaqil tarzda ijodiy mulohaza yuritishga o‘rgatish, guruhlararo musobaqa, savol - javob tashkil qilish mumkin. Bunday zamonaviy dars turlarini qo‘llashdan asosiy maqsad o‘quv jarayonida tinglovchilar faoliyatini faollashtirish, o‘quv materialini o‘zlashtirishning yuqori darajasiga erishishdan iborat. Ana shunday texnologiya o‘quvchilarda dunyoni o‘zgacha tasavvur qilishga o‘rgatadi, amaliyotni hayot bilan bog‘lashga nazariy qoidalarni so‘zma - so‘z yodlamaslikka, shaxs va jamiyat uyg‘unligini anglashga, fikrlar rang - barangligiga erishishga, nostandart tafakkur qilishga, shuningdek, o‘z - o‘zini rivojlantirish yo‘larini tushunishga imkon yaratdi.
Fanlararo aloqadorlik o‘quv-tarbiya jarayonining barcha tarkibiy elementlari (mazmun, shakl, usul va vositalari) ni yaxlit bir tizimga birlashtirishga xizmat qiladi. Bundan tashqari, u ta’lim sifati va samaradorligini ta’minlashning muhim omili hisoblanadi.
Zamonaviy sharoitlarda fanlarni o’qitishda ularning integratsiyasini ta’minlashga yetarli e’tibor berilmay kelmoqda. Muammoni bartaraf etishga qaratilgan tadbirlar esa tegishli o’quv rejalarida ushbu fanlarni o’qitishning vaqt bo’yicha muvofiqlashtirilishi yoki fanlar mazmunini qisman uyg’unlashtirishga oid tadbirlar bilan cheklanmoqda. Uni tubdan hal qilish uchun esa, talabalar egallaydigan bilimlari yuqori sifat darajasini ta’minlovchi o’quv fanlari integratsiyasining zaruriy shart - sharoitlari, shakl, mazmun va vositalarini ishlab chiqish talab etilmoqda.