|
Meningokokk infeksiyasida uchraydigan koma meningit belgilari asosida utkir boshlanadi, kattik bosh ogrigi, tana xaroratini kutarilishi, kungil aynab kayt kilish, titrab sovuk kotish, ensa mushaklarini tortishishi bilan birga Kernig va Brudzinskiy belgilari yakkol aniklanadi, talvasa kattalarga karaganda bolalarda kuprok buladi. Bosh miya juft nervlarining zararlanishiga oid belgilar paydo buladi: anizokoriya, konvergensiya, akkomodatsiyani buzilishi, kuzni gilay tortishi, strobizm shular jumlasidandir. Orka miya suyukligini tekshirish muxim axamiyatga egadir.
Gemolitik koma gemolitik anemiya bilan kasallangan bemorlarda gemolitik kriz paydo bulganda kuzatiladi, bemorlar sariklik alomatlari kuchaya borishi bilan birga isitmasi kutariladi, nafas olishi tezlashadi, mushaklarida ogrik seza boshlaydi, tomiri tez ura boshlaydi, bemor kollaps xolatiga tushadi. Konda gipoxrom anemiya, kizilkon tanachalarini mikdori 1 mln.gacha pasayib ketadi, eritrotsitlarni osmotik chidamliligi pasayib ketadi, giperleykotsitoz, azotemiya, ozod bilirubinni va gemoglobinni mikdori oshib ketadi, yugon tomchi va surtmani bir necha marotaba plazmodiumga tekshirish tugri tashxis kuyishga yordam kiladi.
Davosi. Bezgak bilan ogrigan bemorlarning davolash vaktli, uz vaktida boshlanib xar tomonlama va sistemali ravishda olib borilishi shart. Muolaja boshlashda bizning oldimizga kuyilgan maksad eritrotsitlar shizontlarga karshi dorilar bilan paroksizmal xurujni tuxtatish. Chivin chakkanda unga bezgakni kuzgatuvchi utmasligi uchun bemorning konidagi gametotsilarga karshi dorilar bilan ularni kirish, kaytalanishni oldini olish maksadida xujayra parazitiga karshi muolaja olib borish. Yukorida kayd kilinganlardan kelib chikib bezgakka karshi kullaniladigan kimyoviy dorilarni 3 turga bulamiz: 1. Gematoshizotroplar - eritrotsitlarda jinssiz rivojlanish davrida yashayotgan plazmodiylarga ta’sir kiluvchi dorilar G’delagil, xloroxin, plakvenil, amiodiaxin, xinin, pirimetamin, mepakrin, proguanil, mefloxinG’; 2. Gistoshizotroplar - tukima shizonti davridagi parazitlarga ta’sir kiluvchi G’primaxin, xinotsid, primetamin, proguanilG’ bulardan proguanil uch kunlik va ovale bezgagini gipnozoitlariga ta’sir kilmaydi; 3. Gametroplar - bezgak parazitining jinsiy formalariga ta’sir kiluvchi dorilar. Uz ta’siriga karab 2 guruxga bulinadilar: aG’ anofeles organizmida gamontlarni rivojlanib sporozontlarga aylanishini karshilik kiladigan dorilar (sporontotsid dorilar - primetamin, proguanil); bG’ bemor konida gametotsitlar uldiruvchn dorilar (gametotsid dorilar - primaxii, xinotsid).
Tetratsiklin xosilasi (doksitsiklin va b.), sulfanilamidlar (sulfadoksin da b.) va sulfonlar (dapson, atsedapson va b.) xam bezgakni davolashda kullaniladi, birinchisi asosiy shizotrop dorilar (fansidar, fansimef, metakelfin) bilan birgalikda kullaniladi.
Bemorning gemoparazitga tekshirish uchun kon namunasini olib bulgandan sung tezlikda paroksizmal xurujnn tuxtatish uchun muolaja boshlanishi kerak. Bezgakni tropik, turtkunlik xamda uchkunlik bezgakni shizont formalarida paroksizmal xurujni tuxtatishga muljallangan muolaja - radikal muolaja xamdir. Uchkunlik va ovale bezgagida radikal davolashga bezgakni kaytalanishiga karshi gistoshizotrop dorilar berilgandan sung erishiladi.
Xurujga karshi muolajada kupincha xloroxindan (delagil) foydalaniladi. Xloroxin - unga uxshash kristalsimon, achchik, xidsiz, suvda yaxshi eruvchan, parchalanib ketmaydi. Tugmacha (0,25g) va 5%li eritma xolida ampulada 5ml dan ishlab chnkariladi. Oshkozon va ingichka ichak shillik kavati orkali tez va tulik suriladi. Bir iecha dakikadan sung konda paydo buladi va kup mikdorda jigarda, eritrotsitlarda, upkada, buyrakda va yurak mushaklarida tuplanadi. Bu a’zolardagi mikdori kondagiga karaganda 200-500 marta kup buladi. Bemor organizmidan juda sekinlik bilan ajralib chikadi. Oxirgi marta kabul kilingandan sung I xaftadan keyin bemor tanasidagi suyukliklarda dorining mikdori 50%ga kamayadi. Delagil bilan muolaja kilingandan sung 50% bemorlarda 24 soatdan keyin kolganlarida 48-72 soatdan sung tana xarorati meeriga kaytadi. Chunki mana shu davr ichida kondagi plazmodiylar batamom ulib buladi.
Xloroxin bilan davolash kursi uch kunlik va ovale bezgagida 3 kun, tropik va turtkunlik bezgakda 5 kun davom etadi. Birinchi sutkada ovkatdan sung 1,0 gr G’4 tab.G’, 6-8 soatdan sung 0,5 gr G’2 tabG’. Ikkinchi, uchinchi kunlari 0,5gr G’2 tabG’dan kuniga bir maxaldan beriladi. Shunday kilib davolash kurslik dozasi uchkunlik va ovale bezgagida 2,5gr. Tropik va turtkunlik bezegakda turtinchi va beshinchi kunlari 0,5gr dan G’2 tab.G’ kuniga bir maxaldan beriladi. Demak bezgakni bu formalarida kurslik dozasi 3,5gr. Delagil kabul kilayotganda kuprok suv ichish tavsiya etiladi. Ayrim xollarda muolaja davomida kungil aynash, kayt kilish, terisi kichishishi, dermatit va boshka tez utuvchi nojuya ta’siri okibatlari kuzatiladi. Bemor kayt kilganda delagilning boshlangich mikdori tomir orkali yuboriladi: 1 yoshdan katta bolalarga 5 mgG’kg, katgalarga 20 mgG’kg xisobidan 5% eritmasidan.
Amodiaxin kattalarga birinchi kunda ikki kabulda 3 tabletka; 2-3 kunlari bir kabulda 2 tabletkadan. Amodiaxin bolalarga xuddi xloroxindek mikdorda beriladi.
Xloroxin paroksizmal xurujni juda tez tuxtatadi, xamda 24-48 soat davomida eritrotsitlardagi bezgak parazitini yuk kiladi.
Uchkunlik va ovale bezgagini radikal davolash uchun gistoshizotrop dorilardan primaxin yoki xinotsid berilishi kerak. Bu dorilar xingamin bilan birga yoki xingamin berib bulgandan sung tavsiya etiladi. Primaxin bilan davolash kursi 14 kun davom kiladi. Sutkali mikdori 27mg ni ovkatdan keyin bir yoki uch kabulda ichiladi.
Bezgakning tropik va turtkunlik formasida primaxin 15mg dan 3 kun davomida bir martadan yoki bir kunda bir kabulda 45 mg beriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
