Mavzu: Bakteriyalar fiziologiyasi. Oziqlanish tipi va mexanizmi bo‘yicha tasnifi. Oziq muhitlar tasnifi Reja

Mikroblarning o‘sishi va ko‘payishi



Oziqlanish tiplari

• 
  Uglerodni hazm qilishiga qarab:
  
• 
  Autotroflar (litotroflar) – yunoncha auto-o’zim, -trophe oziqlanish, baktyeriyalar uglerod manbai qilib CO2dan foydalanadi va ular oddiy moddalardan murakkab birikmalar sintezlay oladi;
  
• 
  Geterotroflar (organotroflar) – yunoncha hetro-boshqa, -trophe oziqlanish, - uglerod manbai qilib har xil uglerod tutuvchi birikmalar-geksozalar (glyukoza), ko‘p atomli spirtlar, aminokislotalar, organik kislotalar qo‘llaydi;
  
• 
  Auksotroflar - o‘zlarini o‘sishi uchun kerakli bo‘lgan komponentlarni o‘zlari sintezlay olmaydi
  
• 
  Prototroflar - ma’lum bir omilga muxtoj bo‘lmagan bakteriyalar, ular o‘ziga kerakli bo‘lgan organik birikmalarni (uglevod, aminokislotalar va boshq.) glyukoza va ammon tuzlardan sintezlay oladi;
  

• 
  Аzotni oʼzlashtirishiga qarab:
  

Аminoautotroflar
Аminogeterotroflar
Geterotroflar 2 gruppaga boʼlinadi:
-Saprofitlar
-Parazitlarga
Geterotroflar 2 guruhga bo‘linadi:

• 
  Saprofitlar - (chiritish bakteriyalari) - tayyor organik birikmalarni o‘lik organizmdan oladi;
  
• 
  Parazitlar - (viruslar, rikketsiyalar) - odam, hayvon va o‘simlik tirik hujayrasining organik moddalari hisobiga yashaydi va ko‘payadi.
  
• 
  Azot hazm qilishiga qarab:
  
• 
  - Aminoautotroflar - hujayra oqsilining sintezi uchun havodagi molekulyar azotdan foydalanadi yoki ammoniy tuzlaridan oladi;
  
• 
  - Aminogetyerotroflar - azotni organik birikmalardan (aminokislotalardan, murakkab oksillardan) oladi;
  

Energiya manbalariga qarab mikroorganizmlar:

• 
  Fototroflar - biosintez reaksiyalari uchun quyosh nuridan energiya oladi;
  
• 
  Xemotroflar - neorganik va organik moddalardan energiya oladi;
  
• 
  Mikroorganizmlar vodorod va kislorodni suvdan o‘zlashtiriladi
  
• 
  Bakteriya hujayrasiga oziq moddalar faqat erigan holda kiradi.