Mavzu. Axborot tizimi tushunchasi va uning tarkibiy qismlari

Тизимнинг яхлитлиги — тизимнинг кўпгина элементларини фаолият 
юритиши ягона мақсадга бўйсинишини билдиради. 
Тизим элементларининг кўп турлилиги ва улар табиатининг хилма-
хиллиги уларнинг вазифавий ўзига хослиги ва автономлиги билан боғлиқ. 
Масалан, объектнинг ашѐвий-энергетик ресурсларини ўзгартириш билан 
боғлиқ моддий тизимида хом-ашѐ, асосий ва ѐрдамчи материаллар, ѐнилғи, 
яримтайѐр маҳсулотлар, эҳтиѐт қисмлар, тайѐр маҳсулотлар, меҳнат ва пул 
ресурслари каби элементларни фарқлаш мумкин. 
Тизимнинг таркиблаштирилганлиги тизим ишлаб чиқаришидаги 
элементлар ўртасида ўрнатилган алоқалар ва муносабатлар мавжудлигини, 

---

тизим элементларининг иерархик поғаналари бўйича тақсимланишини 
белгилаб беради. 
Б о ш қ а р у в — энг муҳим вазифадир, усиз ҳар қандай ижтимоий-
иқтисодий, 
ташкилий-ишлаб 
чиқариш 
тизими 
(корхоналар, 
ташкилотлар)нинг мақсад сари йўналтирилган фаолиятини тасаввур этиб 
бўлмайди. 
Бошқарув вазифасини амалга оширувчи тизим бошқарув тизими деб 
аталади. Бу тизим томонидан амалга ошириладиган энг муҳим вазифалар 
башоратлаш, режалаш, ҳисобга олиш, таҳлил қилиш, назорат этиш ва 
тартибга солишдан иборат бўлади.
Бошқарув 
тизимининг 
таркибий 
қисмлари 
атроф-муҳит 
ва 
ахборотларни алмаштириш билан боғлиқдир. Бошқарув жараѐнларида 
вақтнинг ҳар бир лаҳзасида тизимнинг ҳолати, тизимга таъсир қилиш ва 
бошқарув қарорларининг бажарилишини таъминлаш учун берилган 
мақсадларга етишиш (ѐки етишмаслик) ҳақидаги маълумотлар олинади. 
Ахборот тизими тушунчаси кўп қиррали, унинг мазмуни ва моҳияти 
ахборот технологияси қўлланилаѐтган объектнинг ўзига хос хусусиятлари ва 
хоссалари билан белгиланади. Ахборот тизимини тўлиқ ва ҳар томонлама 
билиш учун унинг ўзига хос хусусиятлари тизимини аниқлаш керак бўлади. 
Шундай қилиб, иқтисодий объектни бошқаришнинг ҳар қандай 
тизимига иқтисодий ахборот тизими деб номланган ўзининг ахборот 
тизими мос келади.