5-Лаборатория иши Мавзу: sql serverда маълумотлар базасини заҳира нусҳалашни амалга ошириш

5-Лаборатория иши Мавзу: SQL Serverда маълумотлар базасини заҳира нусҳалашни амалга ошириш

Мультиплексирлаштириш. МББТ нинг мустаҳкам бўлиши тизим бир вақтнинг ўзида бир нечта журналда нусхасини ёзади. Агар рад қилишда бир журналнинг нусхасига рухсат этилса, МББТ маълумотлар базасида керакли нусхасидан фойдаланиб ишга туширади. Бундай ажратиш журналининг ўзгариши мультиплексирлаштириш дейилади.
Қаттиқ дискдан нусхалаш. Бу қаттиқ дискнинг аниқ нусхасини яратиш, бу нафақат фойдаланувчи маълумотларини ишга тушириш, балки, Windows ва ахборот операцион тизим ҳолати тўғрисидаги барча ахборотлар, ҳуқуқ тизим реестридаги маълумотлар, драйверлар, профиллар, фойдаланувчилар, тизимни созлаш, дастурлар ва иловалардир.
Файлли нусхалаш. Бу компьютер файлли тизимидан нусхалаш, яъни папка ва файлларнинг мавжудлиги компьютерда сақланади. Бундай нусхалаш фойдаланувчи папка ва файлларни ишга туширишга ёрдам беради, лекин тизимни ишчи ҳолатига қайтармайди. Бу икки нусхалашнинг кўринишларини аниқлашга қуйидагилар асосийлари деб ажратиб кўрсатилади:

• 
  тўлиқ нусхалаш;
  
• 
  дифференцил нусхалаш;
  
• 
  инкрементал нусхалаш.
  

.NASсақлаш

SQL orqali ma’lumotlarni tartiblash (order by) va qisqartirish (distinct ) operatorlari.
Mai takdim etishning turli usullari mavjud. Shu usulda ishlatiladigan turlarni tartiblash uchun SQL sо‘rov tilida tartiblash operatorlari ishlab chiqilgan. Bu kismda shu tartiblash operatorlari tashkil qiladi.
Bu ishlarni amalga oshirish uchun “test ”jadvali kerak bо‘ladi:

Shunday qilib ma’lumotlarni chiqarishda tartiblash operatori kerak bо‘ladi. SQL tilida tartiblash operatori vazifasini “order by” bajaradi. Masalan, familiya ustuni bо‘yicha tartiblab, jadvaldagi ma’lumotlarni tо‘liq ekranga chiqaruvchi sо‘rov:

• 
  select * from test order by familiya;
  

Natijadan kо‘rinib turibdiki, “familiya” ustuni alfavit bо‘yicha tartiblanib, ekranga chiqmoqda.
Agar tartiblanishi lozim bо‘lgan ustun sonlardan iborat bо‘lsa, sonlarning ketma-ketligi bо‘yicha tartiblanib, ekranga chiqadi. Misol, jadvaldagi “yosh” ustuni bо‘yicha tartiblab ekranga chiqarish sо‘rovi tuzilsin:

• 
  select * from test order by yosh;
  

Sonlarning ketma-ketligi bо‘yicha tartiblanib ekranga chiqmoqda.
“Order by” operatori 2 xil kalit sо‘z bilan ishlatilishi mumkin. Bular:desc, asc. “Desc” kalit sо‘zi, ustunni kamayish ketma-ketligida tartiblab ekranga chiqaradi, ya’ni eng katta qiymatdan boshlab eng kichikka qadar. Misol, “ism” ustunini kamayish tartibida tartiblab chiqarish sо‘rovi tuzish:

• 
  select * from test order by ism desc;
  

Natijadan kо‘rinadiki, alfavitning quyi qismidan yuqori qismiga qarab kо‘tarilib tartiblanmoqda.
“Asc” kalit sо‘zi esa kichikdan-katta(alfavit bо‘yicha yuqori harfdan quyi harf) tomonga qarab tartiblab chiqariladi. Agar hech qaysi kalit sо‘z berilmasa, avtomat “asc” kalit sо‘zini ishlatib, tartiblab chiqaradi.
Agar, bir necha ustunni tartiblab chiqarish kerak bо‘lsa, “order by” operatoridan keyin ustunlar nomi vergul orqali ketma-ket yozib chiqariladi. Bunda natija, eng oldin yozilgan ustun bо‘ylab tartiblanib, keyin 2 chi bо‘lib yozilgan ustun bо‘yicha tartiblab ekranga chiqaradi. Misol, avval “ism” ustuni, keyin “familiya” ustuni bо‘yicha tartiblab, barcha ma’lumotlar ekranga chiqarilsin.
select * from test order by ism, familiya;

Bu tartiblash, agar 1 chi tartiblanayotgan ustun bir necha, bir hil ma’lumotlar bо‘lsa foydali hisoblanadi.
Keyingi operatorimiz, bir hil ma’lumotlarni qisqartirib, natijani chiqaradigan operator “distinct” haqidadir. Agar chiqarayotgan ma’lumotlar orasida bir hil ma’lumot bо‘lsa, bu ma’luotni bitta qilib chiqaradi. Masalan, “ism” ustunidagi bir hil bо‘lmagan ismlarni chiqarish sо‘rovini kо‘ramiz:

• 
  select distinct ism from test;
  

Agar “ism” ustuniga qо‘shib, ya’na fimiliyani ham chiqarsak, bir hil nomdagi ismlar ham chiqadi, chunki familiyalar har xil:

• 
  select distinct ism, familiya from test;
  

Bundan hulosa shuki, “distinct” operatorini ishlatsak, bir hil qatorlarni umuman kо‘rmas ekanmiz, lekin ustundagi ma’lumotlar bir hil bо‘lishi mumkin. Bu operator faqat qator uchun ishlaydi.
Keyingi kichkina operatorimiz “desc” deb nomlanadi va u jadvaldagi ustunlarni strukturasi (ustun nomlari va ularning tiplari) ni chiqarib beradi. Misol,

• 
  desc test;
  

SQL: Like va mantiqiy operatorlar (and, or, not)
Navbatdagi qism “Like” operatoriga bag‘ishlanadi. Bu orqali sо‘rovlarni ma’lum bir shablon orqali qurishingiz mumkin bо‘ladi. Hozirgacha biz о‘rgangan sо‘rovlar aniqlik asosida tuzildi va bitta harfga adashib sо‘rov tuzib qо‘ysangiz, kerakli ma’lumotlarni olishga qiynalishingiz aniq. Bu qismda quyidagi “test” nomli jadvaldan foydalanamiz.

Agar siz biror “x” ustundagi ma’lumot bо‘yicha qolgan ustundagi ma’lumotlarni chiqarmoqchi bо‘lsangiz va “x” ustundagi ma’lumotni nomini tо‘liq bilmasangiz, “like” operatoridan foydalanish sizga yengillik yaratadi. “test” jadvalidagi “ism” ustunidagi ma’lumotlar ichidan “S” harfidan boshlanadigan ismlarning tо‘liq ismini va familiyasini chiqaruvchi sо‘rov tuzish kerak: