a-parda devorlarning umumiy ko ‘rinishi; b-shisha blok; 1-choklarga
qo ‘yilgan armatura; 2-elastikprokladka; 3-yog ‘och probka; 4-g ‘isht
devor; 5-chaspak; 6-eshik romi; 7-sement qorishmasi; 8-anker. Yog‘och parda devorlar qalinligi 50 mm bo‘lgan taxtalarni yonma-yon qoqib hosil qilinadi. Bunday shitlar qurilish maydoniga sirtiga rezgi taxtalar qoqilgan holda ham keltiriladi, so‘ngra bu sirtlarga quruq suvoq qoqiladi (2.49-rasm).
rasm. Yog‘och tax tali parda devor.
1 - qalinligi 50 mm bo ‘lgan taxta; 2 - shponka; 3 - rezgi taxta; 4 - eshik usti progoni; 5 - suvoq. Gips yoki gipsbeton plitalarning o‘lchamlari 300x400x80 mm yoki 1500x400x90 mm bo‘lib, ularni terishda gips qorishmasidan foydalaniladi. O‘zaro bog‘lanishni ta’minlash maqsadida plita chetki qirralarida maxsus botiqlar bo‘ladi (2.50-rasm).
Bir qavatli parda devorlar balandligi 4,5 m dan kichik bo‘lganda karkassiz, undan baland hollarda esa karkasli qilinadi. Bunda eshik o‘rnining ikki tomoni poldan shiftgacha yog‘och ustunlar bilan mus- tahkamlanadi. Parda devorlarda yoriqlar hosil bo‘lmasligi uchun ular mustahkam, egilmaydigan va cho‘kmaydigan zaminlarga o‘rnatiladi.
Yyrim jamoat binolarida yordamchi xonalarni bir-biridan ajratuvchi tekis oynali yig‘ma yog‘och shitlarning ostki qismi polga o‘rnatilgan shit belbog‘iga qo‘yilib, ustki qismi shiftga piramonli taxtalar yordamida qotiriladi. Bunda kesimi 54x50 mm bo‘lgan yog‘ochlarni yonma-yon qoqib, kengligi 446, 946 va 1946 mm bo‘lgan yog‘och shit plitalar hosil qilinadi.
rasm. Mayda gips plitali parda devor.
а - parda devorning umumiy ko ‘rinishi; b - gips plita; 1 - gips
qorishma bilan to‘ldirilgan joy; 2 - suvoq; 3 - to‘l qatlami; 4 - mix.
rasm. Gipsbeton plitalardan parda devor qurish:
a - reja ip tortib; b - andoza bo ‘yicha; 1 - ruberoid to‘shama; 2 - o‘rnatilgan plitalar;3 - devorga qoqilgan ponasimon qoziq;
4 - qorishma to‘ldirilgan vertikal chok; 5 - reja ip; 6 - armatura;
7 - tirgak zamini; 8 - tirgak; 9 - reyka; 10 - parmali surma kronshteyn. Parda devorlarga ishlatiladigan shtirlar ikki yoki uch qavat qilib joylashtirilgan taxtalarni mixlar yordamida qotirilgan yig‘ma yog‘och uylar qurilishida ishlatiladi (2.53-rasm). Bunday shitlar uzunligi 2650-3450 mm, eni 400-600 mm va qalinligi 50-80 mm qilib tayyorlanadi.
Karkasli parda devorlar konstruksiyalari yog‘och karkas va to‘ldiruvchilardan iborat bo‘ladi (2.54-rasm).
Bunday parda devorlarda bir-biridan 0,5-1 m masofada turgan us- tunlar parda devor karkasini tashkil qilib, ularning ikki tomoni qalinligi 20-25 mm bo‘lgan taxtalar bilan o‘ralgan bo‘ladi. Taxtalar oralig‘i mineral paxta yoki sochiluvchan to‘ldirgichlar (shlak, ke- ramzit) bilan to‘ldiriladi va ikki tomonidan suvoq qilinadi. Taxtalar yuzasiga quruq suvoq list yoki yassi asbest panel qoplash ham mumkin.
rasm. Jamoat binolarida uchraydigan parda devorlar:
a - ikki qatlamli; b - uch qatlamli; d - parda devorning yog‘och ora
yopmalarga tiralishi; 1 - rezgi taxta; 2 - yog ‘och shit; 3 - kanop
tolasi va uchburchak g ‘o ‘lacha; 4 - tayanch to‘sini; 5 - to‘sin.
3.Yirik panelli parda devorlar Хопа devorlariga teng bo‘lgan yirik panel parda devorlar indust- rialligi jihatidan boshqa parda devorlardan farq qiladi.
Qurilish amaliyotida zavodlarda tebranish usulida tayyorlangan gipsbeton parda devor panellari ko‘proq uchrab turadi. Bunday panellar yuqori sifatli bo‘lib, fizik - mexanik xususiyatlari yaxshi bo‘ladi. Panellarning uzunligi xonaning bo‘yicha (ayrim hollarda yarim bo‘yicha), eni esa bino qavati balandligiga teng, qalinligi 80120 mm bo‘ladi. Panellarni tayyorlashda ularga eshik kesakilari va boshqa detallar o‘rnatiladi. Parda devor panellari armaturasi sifatida kesimi 10x20 mm bo‘lgan taxta reykalar va pishiq yog‘ochdan tilingan taxtachalar ishlatiladi, ular panelning yog‘och karkasini tashkil etadi. Bunday reykalardan 400x400 mm bo‘lgan katakchalar hosil qilinib, ular gipsbeton ichida qoldiriladi (2.55-rasm).
rasm. Parda devor paneli yog‘och karkasining sxemasi:
a - sidirg‘a karkas; b -yengillashtirilgan karkas; 1 - vertikal
belbog‘; 2 - yuqori belbog‘; 3 - karkas reykasi; 4 - ostki belbog‘; 5 - gipsbeton. Bunday panellarning ostki qismi va ikki yoni 40x40 mm bo‘lgan reykalar bilan o‘raladi. Vazifasiga va tovush o‘tkazmaslik darajasiga ko‘ra, ularni bir qatlamli va oralarida havo qatlami bo‘lgan turlarga ajratish mumkin. Bunday panellar qalinligi 80-100 mm, jamoat binolarida ishlatiladigan ko‘p qatlamli gipsbeton panellarning qalinligi esa 140-160 mm bo‘lishi mumkin. Binokorlikda suruluvchan (yig‘iluvchan) yoki shkaf parda devorlar ham ishlatiladi. Suruluvchan parda devorlar xonalarni qo‘shni xona hisobiga kengaytirish yoki, aksincha, ularni bir-biridan ajratish talab etilgan holatlarda ancha qulay bo‘lib, ularni yog‘och yoki plastmassa materiallaridan yasash mumkin.
