Mavzu-6 Devorlar va tayanchlar

Yirik panelli binolarning ichki va tashqi devorlari. Yirik panelli binoning asosiy konstruktiv elementi devor paneli hisoblanadi. Tashqi devorlarga qo`yiladigan umumiy talablar mustahkamlik, ustuvorlik, olovbardoshlik, kam og`irlikli, iqtisodiy bo`lishi bilan bir qatorda devor panellarini tayyorlash va montaj qilishda mehnat xarajatlari minimum bo`lishi, chok konstruk-tsiyalari mukammallashgan bo`lishi va zavodda tayyorlanganlik darajasi yuqori bo`lish talablari ham qo`yiladi. panellarning pardoz i va shakli estetik talablarga javob berishi kerak.

7-rasm.
Hozirgi ‘aytda devor panellarining bir qancha variantlari ishlab chiqilgan. Bulardan bir qatlamli devor paneli. U klassi V5 (BM75), hajmiy og`irligi 900-1100 kg/m<sup>3</sup> bo`lgan keramzitobetondan qilinadi. panel qalinligi 340 mm. panel tashqi yuzasi 20 mm qalinlikli faktura qatlami qilinadi, ichki yuzasi 10 mm qalinlikli loy qorishmasi bilan pardoz qatlami qilinadi. Montajdan keyin panel ichki yuzasi sh’aklovka qilinib, bo`yaladi. Ichki va tashqi devor panellari bir-biri bilan sterjenlari payvandlanib mahkamlanadi. payvandlangandan keyin mahkamlangan detallar korroziyadan, olov ta’siridan himoya qilinish maqsadida loy qorishma yoki beton bilan to`ldiriladi.

Armo’enobetonni avtoklavda qotirib tayyorlangan bir qatlamli devor panellar kam hajmiy og`irlikka ega bo`ladi.

8-rasm.
Yacheykali betondan tayyorlangan devor panellarini hajmiy og`irligi 600-700 kG/m<sup>3</sup> bo`lib, qalinligi 240 dan 320 mm gacha bo`ladi.
Bir qatlamli devor panellari ‘ers’ektiv hisoblanib, ko`p qatlamli panellarga qaraganda yaxshi tomonlari bilan ajralib turadi ya’ni konstruktiv yechimining va bajarilish texnologiyasining oddiyligi, kam mehnat sarfi, ishlab chiqarishni mexanizatsiyalash yengilligi bilan ajralib turadi.
Hajmiy og`irligi 1000 kG/m<sup>3</sup> gacha bo`lgan yengil betonni olish uchun to`ldirgichlar bo`lmasa ikki qatlamli panellar qo`llaniladi. Bunday panellar yuk ko`taruvchi qatlami hajmiy og`irligi 1000 kG/m<sup>3</sup> dan katta bo`lgan yengil yoki og`ir betondan qilinadi, issiqlik qatlami-issiqdan himoya qiluvchi yengil yoki yacheykali betondan, qattiq plitalardan qilinadi. Yuk ko`taruvchi qatlam qalinligi kamida 60 mm bo`lishi kerak. Yuk ko`taruvchi qatlam xonaning ichki tomoniga joylashtiriladi, u bug` qatlami vazifasini ham o`taydi. Issiqlik qatlam tashqi tomonda bo`lib, uning yuzasi qalinligi 15-20 mm li dekarativ beton yoki loy qorishma bilan himoya qilinadi. Issiqdan himoyalash sifatida yarim qattiq plitalar ishlatilsa panellar qovurg`ali qilinadi.
Uch qatlamli devor panellari ikki qatlamli temir-beton plita va ular orasidagi issiqlik qatlamidan tashkil to’adi. Issiqlik qatlam sifatida yarim qattiq mineral ‘axta plitalar, tsementli fibrolit, mineral ‘axta to`shaklar, shisha tolali to`shaklar, ko`pik shisha, ko`pik keralit, ko`pik silikat ishlatiladi. Tashqi va ichki temir-beton plitalar bir-biri bilan armatura sinchlarini payvandlab, yengil yoki og`ir beton bilan betonlab biriktiriladi. Tashqi plita qalinligi kamida 50 mm bo`ladi. Ichki plita qalinligi kamida 80 mm bo`ladi. Umumiy qalinlik 280-300 mm ni tashkil qiladi.
Yirik panelli uylarning ichki yuk ko`taruvchi panellari olovbardosh ashyolardan, og`ir va yengil betondan (shlakobeton, keramzitobeton) qilinadi. Bulardan tashqari yacheykali va silikat betonlar ham qo`llaniladi. Konstruktsiyasiga qarab ichki yuk ko`taruvchi panellar tekis, bo`shliqli, ko`p qovurg`ali va kontur bo`yicha qovurg`ali bo`ladi.

2.