Mavzu №4 elektr ta’minoti tizimida hisobiy yuklama va uni aniqlash usullari reja

necha xarakterli joylar. 
Sanoat korxonasi elektr ta’minoti tizimining har xil pog‘onalarida bir necha 
xarakterli joylar(tugunlar) bo‘lib, ulardagi hisobiy quvvatlarni aniqlashning o‘z 
xususiyatlari mavjud. Rasmda korxona elektr ta’minoti umumiy sxemasining 
bo‘lagi keltirilgan. Unda raqamlar bilan ko‘rsatilgan xarakterli joylar uchun 
hisobiy quvvatlarni aniqlashning xususiyatlari bilan tanishib o‘tamiz.
1. S
x1
- Bitta iste’molchi tomonidan hosil bo‘ladigan yuklama. Uning miqdori 
iste’molchining nominal quvvatiga teng(takrorlanuvchi qisqa muddatda ishlovchi 
iste’molchining pasportidan quvvat UD=100% ga keltiriladi). Bu yuklama asosida 
ta’minlovchi liniyaning ko‘ndalang kesimi aniqlanadi va kommutatsiya, himoya 
apparatlari tanlanadi. 

---

1-rasm. Korxona elektr ta’minoti umumiy sxemasi. 
2. S
x2
- Guruh iste’molchilari hosil qiladigan yuklama. Uning hisobiy quvvatini 
aniqlashda yoritish qurilmalarining yuklamalarini va kompensatorlarning reaktiv 
quvvatlarini nazarda tutish kerak. Bu yuklama asosida iste’molchilar guruhini 
energiya bilan ta’minlovchi liniyalarning ko‘ndalang kesimlari aniqlanadi va 
kommutatsiya, himoya apparatlari tanlanadi. 
3. S
x3
- Sex transformator podstansiyasining (TP) kichik kuchlanishi (KK) 
tomonidagi shinalar yuklamasi. Uning qiymatini eng ko‘p yuklamali smenada 
iste’mol qilinadigan o‘rtacha quvvatga teng deb olinadi. Ushbu yuklama asosida 
sex podstansiyasining transformatorlari quvvatlari va soni, TP shinalarining 
ko‘ndalang kesimlari, KK tomonidagi kommutatsiya va himoya apparatlari qabul 
qilinadi. 
4. S
x4
- Sex TP ning yuqori kuchlanishi (YUK) tomonidagi hisobiy yuklama. 
Uni hisoblashda TP ning KK tomonidagi hisobiy quvvatga transformatorlardagi 
110 – 220 kV energotizimdan 
6 – 10 kV 
6 – 10 kV 
kV 
TP1 
TP2 
TQ 
Seksiya 1 
Seksiya 2 
TSH 
TSH 
TSH 
SHRA 
SHMA 

---

quvvat nobudgarchiliklarini qo‘shish kerak. Bu yuklama asosida sex TP ga 
keluvchi YUK liniyalarning ko‘ndalang kesimlari va shu liniyalarga o‘rnatiladigan 
kommutatsiya va himoya apparatlari qabul qilinadi. 
5. S
x5
- Bosh tarqatuvchi qurilma(BTK) shinalaridagi hisobiy yuklama. Uning 
qiymatini aniqlash sexlarning hisobiy quvvatlari, KK li iste’molchilarning hisobiy 
quvvalari, zavod hududining yoritish yuklamalari va kompensatsiyalovchi 
qurilmalarining reaktiv quvvatlari asosida olib boriladi. Bu yuklama bazasida BTP 
dagi yig‘ma shinalar va BTK ni ta’minlovchi liniyalarning ko‘ndalang kesimlari 
aniqlanadi va kommutatsiya, himoya apparatlari qabul qilinadi.
6. S
x6
- Bosh pasaytiruvchi podstansiyaning (BPP) shinalaridagi hisobiy 
yuklama. Uning qiymatini aniqlashda BPP dan ketuvchi liniyalardagi hisobiy 
yuklamalar asos qilib olinadi. Bu yuklama bazasida BPP ning transformatorlari 
quvvatlari va soni, kommutatsiya va himoya apparatlari qabul qilinadi.
7. S
x7
- BPP ning YUK tomonidagi hisobiy yuklama. Uning qiymatini 
hisoblashda BPP ning KK tomonidagi hisobiy quvvat va transformatorlardagi 
nobudgarchiliklar asos bo‘ladi. Bu yuklama bazasida BPP ga keluvchi YUK 
liniyalarning ko‘ndalang kesimlarini aniqlanadi va kommutatsiya, himoya 
apparatlari qabul qilinadi.