Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
QARSHI FILIALI
“KOMPYUTER INJINIRINGI” FAKULTETI
2-BOSQICH DI-11-20 GURUH TALABASINING
“Kompyuterni tashkil etish”
FANIDAN TAYYORLAGAN


3-MUSTAQIL ISHI


Bajardi: Sulaymonov Shodibek

Qabul qildi: Chuponov Abduraxmon

QARSHI – 2022
Mavzu: Zamonaviy shinalar xususiyatlari
Reja:

1. 
   Zamonaviy lokal shinalarning turlari
   
2. 
   Kiritish/chiqarish tizimlarining tashkil etilishi.
   
3. 
   Shina topologiyasi
   

Zamonaviy lokal shinalarning turlari
ISA, MCA. EISA kiritish-chiqarish shinalari kompyuter strukturasiga joylashganligi sababli kam unumdorlikka ega. Zamonaviy ilovalar (ayniqsa grafik), zamonaviy protsessorlar taьminlay oladigan o'tkazish qobiliyatining sezlarli oshirilishini talab qiladi. PCI (Peripheral Component Interonnect-tashqi komponentlarning ulanishi) shinasi turli qurilmalarni ulash uchun eng ko'p tarqalgan va universal interfeysdir.. PCI shinasida 10 tagacha qurilmalarni ulash imkoni bor, istalgan 80486 dan tortib zamonaviy Pentium protsessorlari bilan ishlashga, uning sozlanishiga imkon beradigan o'z adapteriga ega. PCI maksimal chastotasi 30 MGts, razryadliligi ma’lumotlar uchun 32 razryad (64 gacha kengaytirish imkoniyatli) manzillar uchun esa 32 razryad, nazariy o'tqazish imkoniyati 132 Mbayt/s, 64 razryadli variantlarda esa 264 Mbayt/s ni tashkil etadi. PCI lokal shinaning 2.1 modifikatsiyasi 66 MGi gacha takt chastotasida ishlaydi va 64 razryadlilikda 528 Mbayt/s gacha o'tqazish imkoniyatiga ega bo'ladi. Plug and Play, Bus Mastering ish tartibini qo'llab-quvvatlash va adapterlarni avtokonfiguratsiyalash amalga oshirilgan. Bir PCI shinada to'rttadan ortiq qurilmalar (slotlar) bo'lishi mumkin emas. PCI shinaning ko'prigi (PCI Bridgc) bu PCI shinasi boshqa shinalarga apparatni ulash vositasidir. Host Bridge bosh ko'prik PCI shinani tizim shinasiga (protsessor yoki protsessorlar shinasiga) ulash uchun ishlatiladi. Peer-to-Peet Bridge - bir rangli ko'prik ikki PCI shinalarini ulash uchun ishlatiladi. Ikki va undan ortiq PCI shinalari quvvatli server platformalarida qo'llaniladi, chunki PCI qo'shimcha shinalari ulanadigan qurilmalarning sonini oshirishga imkon beradi. PCI almashtirishlarni paketli tarzda amalga oshiradi. Har bir almashtirishda ikki qurilma - almashtirish tashkilotchisi (Initiator) va maqsadli qurilma (Target) qatnashadi. Qolgan shinalar adapterlardan farqli ravishda PCI kartalar komponentlari platalarning chap sirtlariga joylashtirilgan. Shuning uchun chetdagi PCI-slot odatda qo'shni ISA slot bilan adapterning joylashgan o'rnidan foydalansa bo'ladi. PSI shina ommaviylik bo'yicha ikkinchi (ISA shinadan keyin) hisoblanadi. Zamonaviy tizimlarda ISA shinalardan foydalaniladi va PSI shina bosh o'rinlarga chiqmoqda. Modernizatsiyalangan PCI shinada AGP magistral interfeysi qo'shilgan. AGP (Accelerated Graphics-Port-tezlashtirilgan grafik port) shina bu bevosita tizimli xotiraga chiqishga ega alohida AGP magistraliga videoadapterlarni ulash uchun mo'ljallangan interfeysdir. AGP shina 130 Mbitgacha chastotali tizim shinasida ishlashi mumkin va grafik maьlumotlarni yuqori uzatish tezligini taьminaydi. Uning eng yuqori o'tqazish xususiyati to'rt karra kuchaytirish AGP 4x rejimida (bitta taktda 4 ta malumotlar bloki uzatiladi) 1066 Mbayt/s qiymatga, sakkiz karra ko'paytirish AGP 8x rejimda esa 2112 Mbayt /s qiymatga ega bo'ladi. Kompyuterlarning lokal va tizim shinalarining xarakteristikalari 2.1-jadvalda keltirilgan.

2.1-jadval.

	Шиналар
	ISA	EISA	MCA	PCI	AGP
Манзиллар маълумотларининг разрядлилиги (бит)	16/24	32/32	32/32	32/32 64/64	32/32 64/64
Ишчи частотаси (МГц)	8	8-33	10-20	66 гача	66/133
Ўтказувчанлик қобилияти (Мбит/с)	16	33	76	132/256/528	528/1056/2112
Уланадиган қурилмалар сони (дона)	6	15	15	10	1

\