Mavzu 12: ilmiy tadqiq metodologiyasi tarkibiy qismlari orasidagi munosabat

MAVZU 12: ILMIY TADQIQ METODOLOGIYASI TARKIBIY
QISMLARI ORASIDAGI MUNOSABAT.


Reja

1. 
   Metodologik tamoyillar tatbiqi chegaralari.
   
2. 
   Filologiya ilmida metodologik fetishizmning xunuk oqibatlari haqida.
   
3. 
   Fetishizm tushunchasi haqida.
   

Tayanch tushunchalar
Fetishizm, metodologik tamoyillarning tatbiqi chegaralari va o'rinlari, fetishizm oqibatlari, grammatik fetishizm, milliy grammatika, materializm.

1. 
   Metodologik tamoyillar tatbiqi chegaralari.
   

Yuqorida ilmiy tadqiq metodologiyasi


bilish bosqichi (fahmiy, idrokiy),
yondashish usuli (nominalistik, dialektik),
tadqiqotchi tayanch nuqtayi nazari (idealistik, materialistik)


kabi tarkibiy qismlari ko'rinishlariga ko'ra 8 mantiqiy-riyoziy turga ega bo'lishini sanab o'tgan edik. Bular mantiqiy-riyoziy usul bilan chiqarilgan turlardir. Haqiqatda esa bilish bosqichi, yondashish usuli, tadqiqotchi tayanch nuqtayi nazari orasida uzviy bog'lanish mavjud. Bu, asosan, ikki ko'rinishda bo'ladi:

1. 
   fahmiy-nominalistik-materialistik,
   
2. 
   idrokiy-dialektik-idealistik.
   

Birinchi birikish narsaning zohiriy, tashqi tomonlarini tavsiflashda, ikkinchi majmua uning ichki, botiniy munosabat va aloqadorliklarini ochishda tadqiqotchiga qo'l keladi.


Narsa (o’rganish ob'yekti)da bu tomonlarni bir-biridan uzish mumkin emas. Xususan, shakl va mazmun butunligi tabiatli tadqiqot ob'yektini o'rganish jarayonida buni esdan chiqarmaslik lozim.


Ilmiy tadqiq jarayonida tadqiqotchi ilmiy tadqiq metodologiyasining biror tarkibiy qismini mutlaqlashtirmasligi kerak. Har bir qismning o'z xususiyati, narsaning ma'lum qirrasini haqqoniy tavsiflashda ilmiy ahamiyati bor.