Мавзу 1: Тупроқ кесмасини олиш усуллари хақида тушунча

Tuproq umumiy kovakligini ba
h
olash
(N.A.Kachinskiy bo’yicha)
Umumiy kovaklik, %
Tuproq kovakligining sifat bahosi
>70
55-65
50-55
<50
40-25
Haddan tashqari kovakli
A’lo
Qoniqarli
Qoniqarsiz
Juda past
Kerakli texnik vositalar:
Tuproq namunasi, tarozi, piknometr, elektro plitka, silindr,
jadval va rasmlar.
Nazorat savollari:
1.Tuproq fizik xossalarining fermer xo’jaliklari uchun amaliy ahamiyatini asoslang.
2.Turli tuproqlarning hajmiy va solishtirma og’irligini aniqlash tartibini ayting.
3.Tuproqning g’ovakligining mohiyati va aniqlash tartibini sharhlab bering.
4. Tuproq umumiy kovakligini baholash.
Mavzu -4: Tuproqning suv o’tkazuvchanligini
aniqlash (4 soat).
Ishning mohiyati
:
Tuproqning suvni qabul qilib olishi va o’zi orqali yuqoridan
pastga qarab o’tkazish qobiliyatiga
tuproqning suv o’tkazuvchalik xossasi
deyiladi.
Suv o’tkazuvchanlik asosan ikki bosqichdan: shimilish va filtrlanish (sizib o’tish) dan
iborat. Suv o’tkazuvchanlik tuproqning mexanik tarkibiga, chirindi miqdoriga,
donadorlik darajasiga, zichligiga va kovakligiga bog’liq. Suvga chidamli uvoqli –
donador strukturali qumoq va soz tuproqlar, shuningdek qumli va qumoq tuproqlar
yuqori suv o’tkazish qobiliyatiga ega, Masalan, yengil mexanik tarkibli tuproqlarda
yirik g’ovakliklar ko’p bo’lganidan, suv o’tkazuvchanlik, ham doimo yuqoridir. Og’ir
mexanik tarkibli va kesakli changli strukturali tuproqlarda suv o’tkazuvchanlik past.
Tuproqning suv o’tkazuvchanligini baholashda N.A.Kachinskiy tavsiya etgan shkaladan
foydalanish mumkin. Shunga ko’ra, tuproq temperaturasi 10
0
S va suv bosimi 5 sm
bo’lgan sharoitda, tuproqning suv o’tkazuvchanligi quyidagicha baholanadi: agar
kuzatishning birinchi soatida 1000 mm dan ko’p suv o’tsa, tuproqning suv
o’tkazuvchanligi