Mavzu : miqdoriy analiz

GRAMMANFIY KOKKLAR

• Grammanfiy va fakultativ anaeroblarga Neisseriya urug‘i kiritilgan. Bu mikroorganizmlar harakatsiz bo‘lib, ayrimlari kapsula yoki mikrokapsula hosil qiladi. Hujayra devorining tuzilishi va tarkibi bo‘yicha boshqa grammanfiy tayoqchalardan unchalik farq qilmaydi, Gram usulida bo‘yalishi deyarli bir xil.
• Neysseriyalar – o‘ziga xosligi bilan alohida oiladagi grammanfiy kokklardir. Yiringlatuvchi kokklar toifasidan hisoblanadi, stafilokokk va streptokokklar ham barcha organizm sistemalarini yiringli yallig‘lanish jarayonlarini, bundan tashqari meningitni ham chaqirishi mumkin. Boshqa yiringli kokklar chaqiradigan meningit shakllaridan farqli o‘laroq, meningokokk qo‘zg‘atuvchilari epidemik tarqaladigan xarakterdagi (epidemik serebrospinal meningit) qo‘zg‘atuvchisi hisoblanadi.
• Bundan tashqari, meningokokklar rinofaringit, sepsis, endokardit, buyrak abssesslarini qo‘zg‘atuvchisi bo‘lishi mumkin. Sog‘lom odamlar va bakteriya tashuvchilar burun – halqumidan aniqlanadi, bu esa meningit kasalligini tarqalishiga olib keladi. Bu urug‘iga mansub mikroorganizmlardan Neisseriyagonorrhoeae (gonokokk) va Neisseriya meningitidis (meningokokk) odam uchun patogen hisoblanadi.
• Gonokokklar – morfologik shihatjan meningokokklarga o‘xshash, yiringlatuvchi kokklardir, asosan erkak va ayollarning siydik–tanosil sistemasidagi yallig‘lanishlarni chaqiradi. Ekstragenital kasalliklarni chaqaloqlardagi blenoreya, stomatit, sepsis, miokarditlar va boshqalarni chaqiradi.
• Klinik tashhisni mikrobiologik tashhislash bakteriya tashuvchanlikni aniqlashda asosan bakteriologik usul qo‘llaniladi, kamdan-kam hollarda allergik usul va biosinamalar. Bu kasalliklarni zamonaviy tashhislash usullariga bevosita va bilvosita RIF, IFA, PZR kiradi

Gonoreya (so‘zak)

• Gonoreya (so‘zak) kasalligi Gonokokklar “gonoreya” kasaligining qo‘zg‘atuvchisi bo‘lib, siydik tanosil tizimining o‘tkir yallig‘lanishi bilan kechadigan venerik kasallikdir. Gonoreya terminini eramizning II asrida Galen kiritgan. Demak, bu kasallik insoniyatga juda qadimdan ma’lum bo‘lgan.
• Gonoreya o‘zbek tilida so‘zak deb ataladi. Uning 30 qo‘zg‘atuvchisini birinchi bo‘lib nemis olimi Albert Neysser (1879 y) aniqlagan. Neysser kasallikni “tripper” deb atashni taklif qilgan. Tripper-so‘zi yiring oqish degan ma’noni bildiradi.