Мавзу № Кариес. Таснифи. Этиология. Патогенез. Кариеснинг клиник намаѐн бўлиши. 5 – расм. Кариес таснифи

“оқ 
доғли” касалланиши
(1.10-расм) номи билан аталувчи касалликдир. Бу 
илк, 
ѐки
“инсипент”
тишкасаллиги деб ҳам таърифланади. Юқорида таъкидланган 
тушунчалар маълум бир маънода тиш касаллигининг ривожланиш 
босқичлари деб аталади. Бироқ, оқ доғли тиш касаллиги бир неча йиллар 
тўхтатиб қолинган, дастлаб бу касалликнинг белгиларини аниқлаш мушкул 
бўлган даврини намоѐн қилади. 
“Инсипент” 
сўзининг луғовий маъноси 
“бошланғич”, “илк”
демакдир. Бошқа сўз билан ифоласак, касалликнинг илк 
даври оқ, хира, кўримсиз (оқ доғли) шаклда пайдо бўлади, аммо ҳар қандай оқ 
доғли касалликни 
“бошланғич”
деб аташ ҳам тўғри бўлмайди. Буни 
синчиклаб текшириб, аниқлаш зарур бўлади. 
“Тез тарқалувчи кариес” 
бу айнан бир беморда кўп қиррали тез тарқалувчи 
фаол тиш касаллиги (1.14 ва 1.15-расмлар). Бу кўп ҳолларда тишларнинг юза 
қисмини қамраб олувчи, одатда тиш кариеси деган тушунчани англатмайдиган 
касалликдир. Баъзан тез тарқалувчи тиш кариеси тахмин қилинган сабабларга 

---

кўра классификация қилинади. Жумладан, болаларда сут тишлари кариеси, 
“новвой” кариеси, катталарда эса тарқалувчи кариес, кашандалик ѐки спиртли 
ичимликлар сабабли ҳосил бўлган тиш кариеси кабилар учрайди. Болаликнинг 
илк даври тиш кариеси 12-30 ойлик болаларда учрайди ва улар кариеснинг 
ўзига хос ички хусусиятлари билан фарқланади. 
15 -расм. Боладаги тез тарқалувчи кариес 
касаллиги. Булар сут тишлардир. 
16 -расм. Катта ѐшли беморда кузатилган 
тез
тарқалувчи тиш кариеси. Бемор нон 
ѐпувчи новвой
бўлган, бундай тиш кариеси катта ѐшли 
болаларда “новвой кариеси” деган ном билан юритилади.
Юқориги олд тишлар анча мўрт (синувчан) (15-расм). Бу оғиз бўшлиғи 
гигиенасига аҳамият берилмаганлиги, тозаланмаган, оғизда жойлашиб олган 
углеводлардан ҳосил бўлган оддий тиш кариесидир.