Mavzu : 1-Sakrash turlari texnikasi o‘rgatish metodikasi. Reja: Sakrash turlari tasnifi

Depsinish. 

Bu  sakrash  qismi  oyoq  depsinish  joyiga  qo‘yilgan  paytdan 

boshlanadi.  Oyoq  butun  tagi  bilan  tashqi  chekkasiga  ko‘proq  bosilgan  holda 

qo‘yiladi. Ba’zi sportchilar oyoqni tovondan boshlab qo‘yadilar. Ikkala holda ham 

oyoq kaftining 2-5 sm ga oldinga sirg‘anishi sodir bo‘lishi mumkin, ayniqsa bu oyoq 

tovondan  qo‘yilganda  kuzatiladi,  chunki  unda  tikanlar  yo‘q  va  u  oldinga  surilib 

ketishi mumkin. Shuningdek, depsinuvchi oyoqni nooqilona qo‘yish, ya’ni UOM 

proyeksiyasidan ancha uzoqroqqa qo‘yish ham oyoqning surilishiga olib keladi. 

Depsinuvchi oyoqni qo‘yishning optimal burchagi – 70o atrofida bo‘lib, oyoq 

bir oz tizza bo‘g‘imidan bukiladi. Endi shug‘ullanayotgan sakrovchilarga va oyoq 

kuchi yetarlicha rivojlanmagan sportchilarga oyoqni tizzadan sun’iy ravishda bukish 

tavsiya  etilmaydi,  chunki  sakrovchi  tayanch  reaksiyasining  unga  ta’sir 

---

ko‘rsatayotgan  kuchlariga  dosh  bera  olmasligi  mumkin.  Amortizatsiya  fazasida 

(oyoqni  tayanchga  qo‘ygan  paytdan  boshlab  to  vertikal  paytgacha)  sekundning 

birinchi  ulushlarida  tayanch  reaksiyasi  kuchi  keskin  oshadi,  keyin  uning  tez 

kamayishi sodir bo‘ladi. Bu kuchlar ta’sirida tizza va tos-son bo‘g‘imlarida bukilish 

yuzaga  keladi.  Vertikal  paytdan  boshlab  siltanuvchi  oyoq  oldinga-yuqoriga  faol 

chiqarilgan  mahal  bu  bo‘g‘imlarni  yozish  bajariladi.  Vertikal  paytga  qadar 

mushaklar ishi va siltanuvchi oyoq hamda qo‘llarning inersiya xususiyatlari hisobiga 

tayanchning  reaksiya  kuchlari  bir  oz  ortadi.  Tizza  va  tos-son  bo‘g‘imlarining 

uzilishida  qatnashuvchi  mushaklar  ishi  vertikal  holatini  o‘tib  bo‘lgunga  qadar 

boshlanadi, ya’ni bo‘g‘imlarning bukilishi hali tugamagan, o‘zuvchi mushaklar esa 

mushak  tarkiblarining  cho‘ziluvchan  kuchidan  samarali  foydalangan  holda  o‘z 

ishini faol boshlab yuboradi.  

Siltanuvchi  oyoq  va  qo‘lning  oldinga  harakatlari  bu  a’zolar  og‘irligining 

harakat miqdorini sakrovchining butun tanasiga berishga yordam qiladi. Depsinish 

oyoq  kafti  tayanchdan  uzilgan  paytda  yakunlanadi,  bunda  tayanchning  reaksiya 

kuchi juda ham kichik bo‘ladi (1-rasm). 

Depsinish  maqsadi  –  yugurib  kelishning  gorizontal  tezligini  sakrovchi 

tanasining vertikal uchib chiqish  tezligiga o‘tkazishdir, ya’ni tanaga boshlang‘ich 

tezlik  berishdir.  Depsinishning  optimal  burchagi  75o,  optimal  uchib  chiqish 

burchagi esa 22o ni tashkil etadi. Depsinish qancha tez bajarilsa, yugurib kelishning 

gorizontal tezligi shuncha kam yo‘qotiladi, demak, sakrovchining uchish uzoqligi 

ortadi. 

---