Мавзўи Предмети омӯзиш ва вазифаҳои фан. Мавќеи геополитикї ва таќсимоти маъмурию сиёсии Љумњурии Тољикистон Наќша

Саноати қолинбофӣ - яке аз соҳаҳои муҳимтарини саноати нассоҷӣ мебошад. Соли 1960 корхонаи калонтарин дар собиқ Иттифоқи Шўравӣ комбинати қолинбарории шаҳри Қайроққум ба кор даромад. Комбинат қолин, палос ва калоба истеҳсол мекард, комбинат маҳсулотҳои худро ба 600 шаҳрҳои гуногуни Иттифоқи Шўравӣ ва хориҷазон мефиристод.
Дар соли 1991 истеҳсоли қолин ва маснуоти қолинӣ дар ҷумҳурӣ 7,6 млн.м² ташкил карда буд. Бо сабаби воқеаҳои дар боло қайд шуда, истеҳсоли маҳсулоти ин соҳа дар соли 2000-ум ба 0,3 млн. м² ва дар соли 2003 ба 0,4 млн.м2 расид, ки ин зиёда аз 7 маротиба камтар мебошад.
Имрӯз низ калонтарин корхонаҳои қолинбофии Тоҷикистон комбинати қолинбофии шаҳри Гулистон (Қайроқум) мебошад. Ба ғайр азкомбинати шаҳри Гулистон дар ҷумҳурӣ боз 4 корхонаи нисбатан хурди қолинбофӣ фаъолият доранд. Маҳсулоти ин соҳа низ содиротӣ асту ҷойгиркунии корхонаи калон (пашмресӣ, клобакунӣ) дар марказҳои хурди аҳолинишин ба мақсад мувофиқ аст.
Саноати кешбофӣ соҳаи нисбатан ҷавон буда, корхонаҳои он дар Истарафшану Душанбе ҷойгиранд. Истеҳсоли маҳсулоти ин соҳа (ҷенпер, ҷӯробу пайпоқ) соли 1991 11,2 млн дона, соли 2003 0,2 млн. донаро ташкил дод. Дар ҳамин давра истеҳсоли ҷуробу пайпоқ, мувофиқан 49,2 ва 5,5 млн ҷуфт буд. Бо мақсади таъмини аҳолӣ ба ин маҳсулотҳо, инчунин ҷалбкунии занон ба истеҳсолот, минбаъд ташкил намудани корхонаҳои хурди ин соҳа дар маҳаллаҳои сераҳолӣ аҳамияти калони иқтисодию иҷтимоӣ дорад.
Саноати дузандагӣ бо ҷойгиршавии ҳамаҷояи худ фарқ мекунад. Вале маҳсулоти он талаботро пурра қонеъ намегардонад. Тараққиёти минбаъдаи ин соҳаро бе таҷҳизониҳои техникӣ, ҷалби коргарони ихтисоснок, беҳавасмандгардонии коргарон тасаввур кардан нашояд. Ташкили соҳаҳои саноати сабук дар ҷойҳои қувваи кории барзиёда ба мақсад мувофиқ буда, он ба пасткунии шиддати бозори меҳнатӣ таъсир мерасонад ва воситаи муҳими камшавии камбизоатӣ мегардад.
Саноати пойафзол. Саноати пойафзолдўзӣ аз пўсти ҳайвоноти гуногун, чарми мулоиму сахт ва сунъӣмаҳсулоттайёр мекунад. Инчунин либосҳоичармӣ, чарчинворӣ ва ғайра истеҳсол карда мешавад.
Аввалин корхонаҳои саноати пойафзолдўзӣ соли 1934 дар шаҳри Дущанбе, соли 1940 дар шаҳри Хуҷанд сохта ба истифода дода шуд. Пас аз истиқлолият дар аксарияти шаҳру ноҳияҳо корхонаҳои хурд ва миёнаи шахсӣ ва ширкатҳо фаъолият мебаранд. Истеҳсоли мўза, маҳсӣ, пойафзоли мардонаю занона ва бачагона истеҳсол карда мешаванд. Аммо ин корхонаҳо талаботи аҳолиро қонеъ карда наметавонад ва зарур ҳисобида мешавад, ки пойафзол аз хориҷ харидорӣ карда шавад.
Соли 1991 истеҳсоли пойафзол 14.9 млн. ҷуфт ва соли 2003 0,06 млн. ҷуфтро ташкил дод. Корхонаҳои калони ин соҳа дар Душанбе, Хуҷанд, Бохтар ҷойгиранд