Мавзўи Предмети омӯзиш ва вазифаҳои фан. Мавќеи геополитикї ва таќсимоти маъмурию сиёсии Љумњурии Тољикистон Наќша

Ҳамагӣ	100	100	100
100
15-19	4,4	4,8	5,4	3,6
20-24	18,3	19,1	19,4	17,2
25-29	22,7	22,8	22,0	23,1
30-34	18,4	19,6	15,2	19,6
35-39	11,5	10,8	12,5	11,3
40-44	9,6	9,5	9,5	9,9
45-49	6,2	4,4	7,2	6,9
50-54	5,6	6,4	4,6	5,5
55-59	2,5	1,8	3,2	2,4
60-75	0,7	0,8	1,0	0,5

Сарчашма: Социально – экономическое положение Республики Таджикистан, агенство по статистике при Президенте Республики Таджикистан, 2017

Сохтори муосири демографии ањолии Тољикистон ба зиёд шудани фишор ба бозори мењнатї мусоидат мекунад. Афзоиши баланди табиї одамонро на бевосита, балки бо воситаи шуѓл, кам будани љои кор ва сатњи пасти зиндагонї ба муњољират водор мекунад.

Бо гузаштан ба иќтисодиёти бозорї вазъият дар бозори мењнатии Тољикистон таѓйир ёфт. Паст шудани истењсолот ва таѓйироти сохтори хољагии халќ ба ихтисор кардани коргарон аз секторњои давлатї, кам шудани талабот ба ќуввањои иловагии корї оварда расонд.
Њангоми кам шудани талабот ба ќуввањои корї, таклифоти ќуввањои корї зиёд мешавад, чунки вобаста ба зиёд шудани ќуввањои корї аз њисоби ихтисори коргарон ва афзоши баланди табиї, меъёри ќуввањои корї аз меъёри таклифот ба ќуввањои корї меафзояд. Хусусияти сохтори демографї ба зиёд шудани захирањои мењнатї дар Тољикистон мусоидат мекунад.
Шумораи ањолии доимї дар тўли солњои истиќлолият аз 5505678 нафари соли 1991 ба 8931195 нафари соли 2018 расид. Бо динамикаи ањолии доимї ва сохтори иќтисодии он расми зерин шинос менамояд.
Ҷадвали 59.
Шумораи ањолии доимї, сохтори иќтисодии ањолї

	1991	1995	2002	2008	2012	2014	2015	2016	2017	2018
Шумораи ањолии доимї	5505,6	5701,4	6506,5	7373,8	7978,4	8161.1	8352014	8551240	8742843	8931195
Ањолии аз ќобили мењнат хурд	2509,9	2523,4	2590,2	2622,5	2811,6	2844,1	2892091	2938883	3009580	3063591
Ањолии ќобили мењнат	2577,5	2789,0	3532,8	4373,2	4797,2	4920,1	5046023	5175526	5273127	5379789
Ањолии синни нафаќа	418,2	389,0	383,5	378,1	378,5	396,1	413900	436831	460136	487815

Сарчашма: Демографияи солонаи ҶумҳурииТоҷикистон, 2018. Агентииомори назди Президенти ҶумҳурииТоҷикистон.
Дар дањсолањои охир суръати афзоиши ањолї вобаста ба паст шудани дараљаи тавлиднокї ва манфї шудани баланси муњољират суст шуд. Ањолии љумњурї аз њисоби афзоиши табиии ањолї, дараљаи баланди таваллуд ва дараљаи нисбатан фавти паст зиёд шуда истодааст. Солњои охир паст шудани дараљаи таваллуд ва фавт чї дар байни ањолии шањрї ва чї дар байни ањолии дењот ба назар мерасад.
Аз соли 1990 то соли 2001 таваллуд аз 39,1 промил ба 26,7 промил поён фаромад. Паст шудани сатњи тавлиднокї дар ин давра ба кризиси иќтисодї, сиёсї ва иљтимоии ин давра, оќибатњои љанги шањрвандї, амалишавии сиёсати танзими тавлид, пурра набудани ќайди тавлид, диспропорсияи љинсї вобаста ба муњољирати мењнатї, ва ѓайрањо вобаста аст.
Бо вуљуди ин дар љумњурї як ќатор омилњое мављуданд, ки ба баланд шудани дараљаи тавлид мусоидат мекунанд. Ба ин дараљаи баланди тавлид дар дањсолањои гузашта мусоидат мекунад, ки сохтори ањолиро љавон кардааст.
Ба дараљаи баланди тавлид зиёд будани сањми ањолии дењот низ мусоидат мекунад, ки вобаста ба таѓйироти сохтори саноат як ќисми ањолї аз шањр ба дењот рўй овардани рўй оварданд. Инчунин ба тариќи оммавї кўчидани ањолии ѓайритањљої, ки асосан дар шањрњо ва посёлкањои типи шањрї зиндагї мекараданд ва афзоиши пасти табиї доштанд, низ мусоидат кард.
Баланд будани афзоиши табиии аҳолии дењот ва бемайлон зиёд шудани он, як ќисм рафтани ањолии шањрї ба зиёд шудани сањми ањолии дењот мусоидат кард: аз 67,5% соли 1991 то 76,7% соли 2016.
Якљоя бо зиёд шудани шумораи ањолї талабот ба хўрока, манзил ва заминњои коркардкунанда, барќ, обтаъминкунї ва инчунин љойњои корї зиёд шуда истодааст. Афзоиши ањолї таъминотро бо ин захирањо кам карда истодааст. Хусусан дар шароити Тољикистон, ки 93%-и онро кўњњо ташкил мекунад ва ањолї нобаробар таќсим шудааст. Зичии ањолї торфат зиёд шуда истодааст.
Дар љадвали зерин бо таѓйироти зичии ањолї мувофиќи регионњо шинос шудан мумкин аст: