Мавзўи Предмети омӯзиш ва вазифаҳои фан. Мавќеи геополитикї ва таќсимоти маъмурию сиёсии Љумњурии Тољикистон Наќша

4859	4983	5111	5224
5326
аз он љумла:
Ањолии фаъоли иќтисодї	2362	2382	2437	2439	2460
аз он љумла:
-ањолии машѓул	2307	2325	2380	2385	2407
-бекорони расман эътирофшуда	55	56	57	54	53
-ањолии ѓайрифаъоли иќтисоди	2497	2601	2674	2786	2866
аз он љумла хонандагон	554	592	602	615	632
Дараљаи бекорї (шумораи расман эътирофшудаи бекорон бо фоиз нисбат ба ањолии дар иќтисодиёт фаъол)	2,3	2,4	2,3	2,3	2,2

Оќибмонии иљтимої - иќтисодии давлатњои рўбаинкишоф, кам будани давомнокии миёнаи умр, бартарии бачагон дар шумораи умумии ањолї сабабгори кам будани сањми сарватњои мењнатї гашта, сарборї ба њар нафари коркунанда нисбатан зиёдтар аст. Яке аз сабабњои он дар паст будани дараљаи љалби занон (таќрибан 25%) дар истењсолоти љамъиятї мебошад.
Сарбории демографии ањолї - ин таносуби байни ањолии лаёќати мењнатї (аниќтараш, ањолии фаъоли иќтисодї) ва ањолии корнакунанда (туфайлихўр: бачагон, маъюбон, нафаќахўрон) мебошанд.
Ба њисоби миёна дар љањон 100 нафар одамони коркунанда бо музди мењнати худ 70 нафар туфайлихўр - бачагон, маъюбон ва нафаќахўронро таъмин мекунанд. Он дар Япония 100 бар 40 нафар аст, вале дар Тољикистон 100 бар 60 мебошад.
Ҷадвали 12.
КонтингентҳоисиннусолииаҳолииТоҷикистонваминтақаҳоион, боҳисобифоизнисбатиаҳолииумумииаҳолӣ (соли 2017)

Сину сол	Тоҷикистон	ВМКБ	Вилояти Суғд	Вилояти Хатлон	ШаҳриДушанбе	НТМ
Аҳолиитосиннимеҳнатӣ	34,4	27,6	33,1	36,9	28,4	35,3
Аҳолиисиннимеҳнатӣ	60,5	64,4	61,1	58,5	66,8	60,0
Аҳолиисиннинафақа	5,1	8,0	5,8	4,6	4,8	4,8
Синни миёнаи аҳолӣ (сол)	25,7	29,5	26,9	24,5	27,2	25,1

Сарчашма: Бозори меҳнатдарҶумҳурииТоҷикистон: агентииомориназдиПрезиденти ҶумҳурииТоҷикистон, 2017

Ба фаъолияти меҳнатӣмасъалаибекорӣалоқамандаст. Инистилоҳмаъниидармамлакатмавҷудбуданиодамонеродорад, киомодаи меҳнаткардандарсатҳиташаккулёфтаипардохти меҳнатбуда, фаъолона аз пайи ҷустуҷӯикорбароихудмебошанд, валеонродарёфткарда наметавонанд.

Бекорї дармамлакатмавҷудбуданиодамонемебошад, ки лаёқатвахоҳишимеҳнаткардандошта, валеазрӯиихтисосихуд кор пайдо карда наметавонанд, ё умуман ҷоикорнамеёбанд.
Ҳоло амалан дар ҷаҳонмамлакатеропайдокарданмумкиннест, ки
дар он ин ё он шакли бекорӣнабошадвадаринмасъалаТоҷикистонниз
истисно нест.
Умуман масъалаи захирањои мењнатї ва шуѓли ањолиро ба якчанд самт гурўњбандї кардан мумкин аст. Самти аввал ин масъалаи инкишофи босуръати ањолї, яъне масъалаи демографї мебошад, ки дар боло ќайд шуд. Агар афзоиши миёнаи солона дар солњои 1980-1990 дар Тољикистон, яъне дар даврони Шўравї ба 3,5% баробар бошад, пас дањаи аввали солњои Истиќлолият вай то 2% поён фаромад. Новобаста ба ин шумораи мутлаќи ањолї аз 5505,6 њаз. соли 1991 то ба 8742,8 њаз. соли 2017 баробар шуд. Тањлилњо нишон доданд, ки ањолї дар ин давра 31,5% зиёд шуда бошад, захирањои мењнатї 54% зиёд шуданд, лекин дараљаи шуѓлварзии ањолї њамагї 7% зиёд шуд. Яъне дараљаи афзоиши шуѓлварзии ањолї аз дараљаи афзоиши табиї 47% аќиб мемонад.