«materialshunoslik»

Junni yuvish. Junga dastlabki ishlov beruvchi korxonalarga keltirilgan yuvilmagan jun ikki turdagi ifloslikni uziga mujassamlagan bo‘ladi. Ularga xayvonning uzidan ajralib chikkan ifloslik va xayvonga boglik bulmagan. Xayvonning uzidan ajralib chikkan ifloslikka - yog, ter, kayzgok (perxot), gung qoldiqlari va xokazolar; xayvonga boglik bulmagan ifloslikka - ma’danlar, usimliklar, ozukalar, tuprok kabilarning bulganlari kiradi.

Jun tarkibidagi ifloslik 40-70 foizni tashkil etadi. Buning sababai turlicha, shu jumladan qo‘ylarning zotiga xam boglik. Masalan, merinos qo‘y junidagi ifloslik xisori qo‘y juniga nisbatan kuprok. Shuning uchun jun tarkibida ifloslik kancha kup bulsa, uni tozalash shunchalik kiyin bo‘ladi.

Junni yuvishdan maqsad, uning tarkibidagi yogli teri, usimlik, ma’dan va boshka turdagi iflosliklardan tozalab, jundan ip yigirish mumkin bo‘ladigan xolatga keltirish.

Junlarni yuvish agregatida tozalanadi. Bu mashina bir biriga boglik xolda ishlovchi bir necha mashinalar tizimidan iboratdir. Junni yuvish sovunli va issik yumshatilgan suvda amalga oshiriladi yoki sintetik yuvish kukunlarining (sulfapol, sulfanat, “Progress”, “Novost” va xokazolar) suvli eritmasida amalga oshiriladi. Yuvish jarayonida sovunli eritma tola sirti va ifloslik orasiga kirib, ifloslikning sirtini urab suvga eritib olib chikib ketadi. Yuvish jarayonini sifatli kechishi uchun birinchi yuvish mashinasida yuvilgan jun ikkita aylanuvchi juvalar orkali utib suvi sikib tashlanib, keyingi yuvish mashinasiga tashlanadi. Shunday kilib jun uzidagi ifloslik mikdoriga kura 3-5 marta yuvish mashinasidan utadi. Yuvish mashinalariga sovunli suv davriy va bir maromda yuvish mashinasidan yuvish mashinasiga berib turilishi mumkin, birok bu xolda sovunli yoki kukunli eritma jun xarakatiga nisbatan karama-karshi xolda olib boriladi. Bunday karama- karshi xolatda eritma yuvish mashinasida yangilanib turadi. Eritma xarakati yuvish mashinasiga jun solingandan 20 minut utganda boshlanadi. Yuvish mashinasini tozalash 5 kun ichida amalga oshiriladi.

Yuvish jarayonidagi eritma xarorati 38-55 gradusni tashkil etadi. Sovunli suvning tarkibi esa xar-bir litrga 1-5 grammni tashkil etadi. Yuvish jarayonida 100 litr sovunli eritmaga 1 kilogram jun tashlanadi.

Junni yuvish sovunli suvdan tashkari benzin, atseton, geksan yoki kerosinning yengil fraksiyalari yordamida, xamda ultra ovoz yordamida xam amalga oshirilishi mumkin.

Junni kuritish. Quritish jarayonining moxiyati jun tarkibidagi ortikcha namlikni yukotishdir. Buning uchun kizdirilgan xavo yordamida namlik tugatiladi.

Yuvilgan jun bir juft juvalar orasidan kisilib utganda tarkibidagi suv chikib chikariladi, birok 60-70 foiz namligi bo‘ladi. Uni foizga kamaytirish uchun quritish mashinasida ishlov beriladi.