Matematika fakulteti

 
Мытал.
Сектпслас — бул китартағы бетлес. Цюс бис бетте тектт бас, бисақ плас беттио баслық 
кеоитлигине жазылмаған, тебеби пнда тектттен тыт майдан бас (жпқасы, төмен, по цюм шер). Бул майданға 
хызмет мағлыфматласы жазылыфы мхмкин, мютелен бартыо аты (бизио уқтатыфымызда бул дпспжка цюм 
чилиндслес нпмеси менен тюйкет келеди) цюм бет нпмеслеси (тектпслас нпмеслесине тюйкет келеди). 
Беттеги майданға тюйкет дитк пблатты диткти фпсматлаф фақтында жасатылды; тпл фақытта ғана пған 
хызмет мағлыфматласы жазылады. Сектпс баты цюм ақысында жайлатқан инфпсмачиѐ юрифайы 
мағлыфматлас жазыф пресачиѐласы фақтында өзгесмейди. Оны тек ғана диткти фпсматлаф асқалы 
өзгестиф мхмкин.
Дитклесди фпсматлаф 
Диткти фпсматлафдыо еки тхси бас: 

Физикалық, ѐмата 
төмен дюсежедеги
фпсматлаф
;

Лпгикалық, ѐмата 
жпқасы дюсежедеги
фпсматлаф
.
Қатты диткти фпсматлаф хш этарта псынланады. 
1.
төмен дюсежедеги фпсматлаф.
2.
диткти бөлимлесге бөлиф.
3.
жпқасы дюсежедеги фпсматлаф
Төмен дюсежедеги фпсматлаф рспчеттинде дитк дпспжкаласы тектпсласға бөлинеди. Бунда 
тектпсласдыо батлама цюм жуфмағы (рсефикт цюм туффикт)жазылады, тпндай-ақ тектпслас цюм 
дпспжкалас асатында интесвал дхзиледи. Баслық ATA жыйнафшыласда дпспжкада тектпслас муғдасы 
өзгесетуғын зпналы жазыф дер аталатуғын жазыф утыл райдаланады. Осайдан узақлатқан дпспжкалас 
(демек, узын дпспжкалас) псайға жақын жайлатқан дпспжкаласға талыттысғанда көбисек тектпсласға ийе. 
Қатты дитк тыйымлылығын асттысыф утылласынан биси—тыстқы чилиндслесди ишки чилиндслес 
менен талыттысғанда көбисек тектпсласға бөлиф.
Мағлыфматласды ттандаст жазыфда тыстқы дпспжкалас кеоитлиги эффектив райдаланбайды, тебеби 
плас, тезилесли хлкен ытысаршылық ренен ажысалыр тусады, ишки дпспжкалас қанша мағлыфмат 
тақлата пласда тпнша мағлыфмат тақлайды. Төмен дюсежели фпсматлафда қатты дитк тыйымлылығын 
асттысыф утылласынан биси тпннан ибасат диткте ишки чилиндслесге қасағанда тыстқы чилиндслесде 
көр тектпслас жасатыф. Сыстқы чилиндслес хлкен узынлықтағы дөогелекке ийе, тпнлықтан көбисек 
мағлыфматлас тақлафы мхмкин. Зпналы жазыф утылын райдаланбайтуғын жыйнафшыласда тыстқы 
чилиндслес дпспжкаласы узынлығы ишки чилиндслес дпспжкаласынан еки ете узын бплыфына 
қасаматтан цюс бис чилиндсде бисдей муғдасдағы мағлыфматлас тақланады.
Зпналы жазыфда чилиндслес 
зпналас
дер аталатуғын тпрасласға бөлинеди. Бунда дитктио тыстқы 
жағатына жақынлаған тайын дпспжкалас көбисек тектпсласға бөлинир батлайды. Бис зпнаға тийитли 
баслық чилиндслесде дпспжкадағы тектпслас таны бисдей. Зпналас таны жыйнафшы тиринен ғюсезли; 
көршилик қусылмаласда плас 10 цюм көбисек (тхфсетте). 

---

74 
Стандаст жазыф: тектпслас таны баслық 
дпспжкаласда бисдей 
Зпналы жазыф: тектпслас таны дитк псайынан узақлатқан 
дпспжкаласда көбейир басады 
Зпналы жазыфдыо жюне бис қютийети тпннан ибасат, жыйнафшы менен мағлыфмат алматыф 
тезлиги өзгеседи цюм тпл фақыт мпментинде гплпвка жайлатқан зпнадан ғюсезли. Буныо тебеби, тыстқы 
зпналасда тектпслас көбисек, ал дитк айланыфыныо мvqtikbr тезлиги тусақлы.
Мытал тыратында рпстатив кпмрьятеслес ушын Hitachi Travelstar 7K60 2,5 дяймлы қатты диткинде 
зпналас шөлкемлеттисилифин қасайық.
Бул жыйнафшы дитктио цюс бис бетинде 54288 дпспжкаға ийе.; дпспжкалас 3393 чилиндс бпйынша 
16 зпнаға бөлинген. Нплинши (ео тыстқы) зпнада цюс бис дпспжкаға 720 тектпс бас. Бул зпнада цюс бис 
дпспжка 368640 байт өлшемге ийе. Ео ишки зпна дпспжкаға 360 тектпсға ийе; пныо тыйымлылығы—184320 
байт. 
Зпналы жазыф утылын райдаланғанда дитктио цюс бис бети дпспжкатына псташа 545,63 тектпсға 
ийе. Егес зпналы жазыф утылын райдаланбатақ, пнда цюс бис дпспжка 360 тектпс меннен шекленеди. 
Зпналы жазыф утылын райдаланыфда утыт 52% ти қусайды. 
Цюс бис зпна ушын мағлыфматлас узатыф тезлигинио айысмашылығына итибас бесейик. 
Шринделдио айланыф жийилиги— 7200 айл/мин бплғанлықтан, бис айланыт 1/120 текундта (ѐғный 8,33 
миллитекунд) псынланады. Сыстқы зпнада (нплинши) дпспжкалас 44,24 Мбайт/т, ал ишки зпнада (15) —
22,12 Мбайт/т мағлыфматлас узатыф тезлигине ийе. Мағлыфматлас узатыфдыо псташа тезлиги 33,52 
Мбайт/т.
Зпналы жазыф утылы баслық заманагөй жыйнафшыласда райдаланады