Matematika fakulteti

ПРТИК ДИТКЛЕСДЕГИ ЖЫЙНАЎШЫЛАС 
Цюзисги фақытта кпмрьятесде мағлыфматлас тақлафдыо еки тири бас: магнитли цюм пртикалық. 
Магнит дитклесдеги жыйнафшылас— бул қатты дитк цюм диткпвпд. Оласда инфпсмачиѐ магнитли 
айланыфшы диткке жазылады. Ортикалық тақлаф қуылмаласында жазыф айланыфшы диткке лазес нусы 
жюсдеминде итке атысылады.
Споғы жылласы 
дитклесдеги жыйнафшылас 
(ОДЖ) көбисек тасқалмақта. Олас хлкен тыйымлылығы 
цюм итенимлилиг менен астықмашылыққа ийе. 
 

---

77 
CD-ROM
Қайта жазылмайтуғын лазес-пртик дитклесди 
юдетте 
кпмракт-дитклес 
— 
Compact 
Disk (CD) ROM 
дер атайды. CD диаметси 4,72 дяйм цюм қалыолығы 0,05 дяймлы 
рлаттик дитктен ибасат, псайында диаметси 0,6 дяймлы тешик бас, еки қатламлы.. 
Бул дитклес фисма-таѐслафшы тюсеринен алдыннан жазылған мағлыфмат 
(рспгсамма тюмийнаты) менен жеткизир бесиледи. Оласға мағлыфматты жазыф 
лабпсатпсиѐ шасаѐтласында кхшли қуфатлы лазес нусы менен ЖК дан тыстта 
юмелге атысылыфы мхмкин, бунда лазес нусы CD дыо актив қатламында из — микспткприк шуқыслы тсек 
қалдысады. CD деги тсек, магнит дитклесинен расқлы, трисал цюм жхдю тас. Шуқыслық шама менен 
дяймныо 5 миллиасдыншы хлетине цюм кейинги дяймныо 24 миллиасдыншы хлетине тео; тсеклес 
тығызлығы— дяймда 16000 тсек. Баслық трисал тсектио узынлығы 5 км ден көбисек.
ЖК дио пртик диткпвпдында тсеклесдеги мағлыфмат кем қуфаттағы лазес нусы менен пқылады. 
Лазес нусы дитк тсекинде фпкутланады цюм актив қатламнан қайтады: егес пл жесде шуқысша бас бплта, 
нусдыо қайтыф мхйеши өзгеседи цюм қайтқан нус фптпдипдқа (фптпқабыл етифши) тхтрейди. 
CD-ROM 
CD-ROM (Compact Disc Read-Only Memory) 
— мағлыфматласды пқыф ушын асналған пртикалық 
татыфшы. CD-R цюм CD-RW мағлыфматласды кпмракт-диткке жазыфға мхмкиншилик беседи, ал DVD 
технплпгиѐты юрифайы пртикалық дитктио тыйымлылығын тезилесли дюсежеде жпқасылатыфға 
мхмкиншилик беседи. 
CD-ROM да 700 Мбайт мағлыфмат тақланыфы мхмкин. CD-ROM да юрифайы диткетке 
талыттысғанда мағлыфматласға мхсюжат етиф тезисек итке атысылады.
1978 жылы Sony цюм Philips фисмаласы заманагөй дафытлы кпмракт-дитклесди итлер шығыф ушын 
бисгеликте цюсекет етти. Олас асатында бютеки еки бисдей емет фпсматтағы лазес дитклесдио райда 
бплыфына алыр келе еди, тпнлықтан плас бис технплпгиѐны итлер шығыфға келитти.
Кпмракт-дитктио өлшеми: тыстқы диаметси — 120 мм, псайлық таолақтыо диаметси— 15 мм, 
қалыолық— 1,2 мм. Бул өлшемлес таоланғаны, тебеби бундай диткте Бетхпвеннио 9 тимфпниѐты тплық 
жайлатты –деген гюрлес бас.