Масъул муҳаррир

10
TEXNOLOGIYA (MEHNAT TA’LIMI) FANI AHAMIYATI 
Dilafruzxon Qodirova Muhammadjon qizi 
53-umumuy o‘rta ta’lim maktabi texnologiya fani o‘qituvchisi 
Andijon viloyati Shahrixon tumani
Annotatasiya: Ushbu maqolada texnologiya(mehnat ta’limi) fani ahamyati, ushbu fanning 
funksiyalari, fanning o‘quvchi tarbiyasidagi o‘rni haqida so‘z yuritilgan bo‘lib, fanning salohi-
yati o‘rganib chiqilgan holda fikr vamulohazalar berilgan.
Kalit so‘zlar: Mehnat ta’limi, tarbiya, pedagogika, axloq
Pedagogika sferasi ko‘p yillar davomida mehnat ta’limini o‘rganib chiqmoqda.
Mehnat ta’limi quyidagi funktsiyalarini ajratib ko‘rsatish mumkin:
•
O‘quvchining jismoniy rivojlanishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatishi (ayniqsa, ish toza havoda 
amalga oshirilsa);
•
O‘quvchining aqliy qobiliyatini rivojlantirishi;
•
Axloqni tarbiyalashda mehnat muhim rol o‘ynaydi;
•
O‘quvchining o‘z-o‘ziga hurmatini oshiradi (ish jarayonida inson jamiyatning rivojlanishi 
uchun qanchalik muhimligini tushunadi, jamoat burchini tushunadi);
•
Bu o‘quvchilarga ba’zi ishlarda o‘zlarini sinab ko‘rishga va kelajakdagi kasbni to‘g‘ri an-
iqlashga yordam beradi.
Mehnat ta’limining asosiy maqsadi o‘quvchilarning mehnat faoliyatiga bo‘lgan sevgisini, 
mehnat sifatini muntazam oshirish istagini, faol hayot ishtirokini va boshqalarni rivojlantirishdir.
Mehnat ta’limining aksariyati maktab vaqtiga to‘g‘ri keladi. Maktabda ko‘plab ish joylari 
mavjud. Ularning asosiy qismi o‘z g‘amxo‘rligi, ya’ni o‘quv materiallari gigienasi, shaxsiy 
gigiena, atrof-muhit tozaligi. Maktab o‘quv dasturiga muvofiq mehnat darslarida maxsus tashkil 
etilgan ishlar amalga oshiriladi.
Mehnatga ijobiy munosabat ishonch, tushuntirish va mashqlar kabi usullar yordamida erishiladi. 
Doimiy mashqlar mukammal natijalarga olib keladi va bu odamga quvonch va ko‘proq ishlash 
istagini beradi. Shunday qilib, mehnatsevarlik shakllanadi. 
Oila juda erta yoshdagi mehnat faoliyati ko‘nikmalari va ehtiyojlarini rivojlantirishda 
muhim ahamiyatga ega. Bolaligidan boshlab, bola ishlashga odatlangan, o‘z vazifalariga ega (u 
o‘yinchoqlarni olib tashlaydi, kiyim-kechak, yuz, qo‘llarning tozaligini nazorat qiladi). 
Maktab hayotiga kirish bilan mehnat sohasi kengayib bormoqda, bu erda umuman qarama-
qarshiliklar mavjud. Qarama-qarshilik maktab va uy ishidagi farqdan kelib chiqadi. Biroq, bolaning 
ishiga bo‘lgan qiziqish mehnat faoliyatining xilma-xilligini oshirish bilan ortadi.
Turli xil jismoniy va intellektual faoliyat, rivojlangan texnik fikrlash, mehnatga ijobiy 
munosabat, mehnat jamoasida muloqot – bularning barchasi mehnat ta’limini amalga oshirishning 
asosiy mexanizmlari. Aqliy mehnat faoliyati bolada ijodiy posilkalarni, fidoyilikni, mehnatga ijodiy 
munosabatni shakllantiradi. Texnik fikrlash samarali mehnatni tashkil etishda texnologik bilim va 
tajribani to‘plash, shuningdek, o‘z mehnat faoliyatining natijalarini baholash uchun zarurdir.
Mehnat faoliyati o‘quvchilarning qobiliyatlari, ko‘nikmalari, mehnat odatlarini belgilaydi va 
jismoniy stressni bartaraf etadi. Mehnatga munosabat mehnatning uyushgan faoliyati natijasida 
ifodalanadi. 
Bolalarga ishni sevishga yordam berish kerak, shunda ular unga bo‘lgan ehtiyojni his qilishadi. 
Bola mehnatning qiyinchilik yoki jazo emasligini tushunishi kerak, bu uning yangi iste’dodlarini 
ro‘yobga chiqarish va kunni yana bir foydali ish bilan belgilash imkoniyati ekanligini his qilishlari 
kerak. Har bir o‘quvchi buni bilishi va tushunishi kerak.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. D.A. Txorjevskiy. «Mexnat ta’limi metodikasi» Toshkent Ukutuvchi 
2. K.D. Davletov va boshkolar. Mexnat va kasb ta’limi kasb tanlash nazariyasi va uslubieti. 
Toshkent, Ukutuvchi 
3. Xasanova va boshkolar. Pedagogika tarixi. Toshkent Ukutuvchi 

---

318