|
10
BOSHLANG‘ICH SINFDA O‘QITISHNING ZAMONAVIY TEXNOLOGIYALARDAN
FOYDALANISH USULLARI VA ULARNI TATBIQ ETISH
Jalilova Lobarxon Yusubaliyevna
Abdullayeva Yulduzxon Qosimjonovna
Farg‘ona viloyati Bag‘dod tumani
21-umumta’lim maktabi boshang‘ich sinf o‘qituvchilari
Telefon: +998999352768
Annotatsiya: Ushbu maqolada boshlang‘ich sinfda o‘qitishning o‘ziga xos jihatlari, zamonaviy
innovatsion texnologiyalar asosida darslarni tashkil etishning afzalliklari, imkoniyatlari haqida
fikr yuritiladi. Ularni tatbiq qilish usullari ko‘rsatib o‘tiladi.
Kalit so‘zlar: Boshlang‘ich ta’lim, ilg‘or pedagogik texnologiyalar, innovatsiya, ijodkorlik,
demokratik uslub, metodlar.
Ma’lumki, ta’lim o‘qituvchi hamda o‘quvchilarning hamkorlikdagi faoliyati hisoblanadi.
Darslar mobaynida o‘qituvchilar o‘z bilimi, malakasini turli usullar: mashg‘ulotlar, topshiriqlar
vositasida yetkazishga harakat qiladi. Bu jarayonda nafaqat o‘qituvchidan, balki o‘quvchidan
ham o‘z ustida ishlash: ma’lumotlarni qabul qilish, ularni qayta ishlash va hayotga tatbiq qilish
kabi vazifalar belgilanadi.
Ta’lim-tarbiyaning maqsadi o‘qituvchi o‘z imkoniyatlaridan to‘g‘ri, aniq o‘rinli foydalana
olishi, malaka va ko‘nikma hosil qilish, mantiqiy-ijodiy tafakkurni rivojlantirish, zamonaviy
texnologiyalar asosida bugungi shiddat bilan rivojlanayotgan davr haqida ma’lumotlar yetkazish
va milliy g‘oya sharqona tarbiya va ma’naviyatini boyitish hamda ularni o‘quvchi ongiga
singdirish, yetkazib berish bilan belgilanadi. Bu maqsad vazifalar boshlang‘ich sinf o‘qitish
davrida, ayniqsa kuchli talab qilinadi. Chunki bu davrda bola o‘zining tub mohiyati va vazifasini
anglab yetmaydi, balki shunchaki hamma maktabga borishi kerak deb o‘ylaydi. Ammo ma’lum
vaqt o‘tgach ya’ni vazifalar ko‘payib boravergach bu aqliy mehnat ekanligini anglab boradi
va shu vaqtda uning o‘qishdan ko‘ngli soviydi hamda unda umidsizlik uyg‘onadi. O‘qituvchi
esa bunday holatning oldini olish uchun o‘quvchiga ta’limning o‘yindan farqi va o‘ziga xos
qiziqarliligi haqida tushunchalar berishi va uni shu faoliyatga tayyorlashi zarur. O‘qituvchi dars
mobaynida o‘quvchiga shunday muhit yaratishi kerakki, o‘quvchi mustaqil topshiriq olganida,
o‘zini tengdoshlari orasida lideri deb his qilsin. Bu jarayonda o‘qituvchidan o‘quvchilarga bo‘lgan
munosabatidan demokratik uslubdan foydalanishini lozim ko‘ramiz. Zero, bu uslub bolalarni
birlashtiradi. O‘z-o‘zini boshqarishga, o‘z xatti-harakatini o‘zi nazorat qilishga o‘rgatadi. Har
bir ishga mas’uliyat bilan yondashish hissi shu yoshdagi bolalar bilan demokratik muomala
munosabati asosida shakllanadi. Bu muomala munosabatida ilg‘or pedagogik va yangi axborot
texnologiyalarini tatbiq qilish muhimdir.
Bugungi kunda ta’lim jarayonida interfaol metodlar va axborot texnologiyalarini o‘quv
jarayoniga qo‘llash kundan-kunga oshmoqda. Avvalo, shuni ta’kidlash joizki, interfaol metodlar
va zamonaviy axborot texnologiyalari o‘quv mashg‘ulotlarining samaradorligini oshiribgina
qolmay, ilm-fan va AKT yutuqlarini amaliyotda qo‘llash orqali mustaqil va mantiqiy fikrlaydigan
shaxs tarbiyalashda ham muhim ahamiyat kasb etadi. Ya’ni shu davrgacha an’anaviy ta’limda
o‘quvchilar faqat tayyor bilimlarni egallashga yo‘naltirgan bo‘lsa, endilikda bu ma’lumotlarni
mustaqil tarzda qidirib topish, o‘rganish, tahlil qilish va xulosalash ko‘nikmalari shakllantiriladi.
O‘qituvchi esa bu jarayonda o‘quvchining ta’lim-tarbiyasiga sharoit yaratadi va bevosita uni
boshqaradi, yo‘naltiradi.
Hozirgi vaqtda ta’limda “Aqliy hujum”, “Tarmoqlar” metodlari, “Sinkveyn”, “Beshinchisi
ortiqcha”, “Bumerang”, “Bahs-munozara”, “Kichik guruhlarda ishlash”, “Venn” diagrammasi
kabi zamonaviy texnologiyalar keng qo‘llanmoqda. Bundan tashqari, axborotlashtirilgan
multimediali ta’lim texnologiyalarini boshlang‘ich ta’limga joriy etish orqali o‘tiladigan fanlar
mazmunini o‘quvchilar ongiga to‘liq singdirib borish, innovatsion vositalar bilan tanishtirish
muhim ahamiyat kasb etadi. Multimedia darslar o‘quv jarayonini ko‘rgazmali olib borishda
ko‘maklashadi. Zero, ta’limda ko‘rgazmalilik asosiy o‘rinlardandir. Bundan tashqari, o‘quvchi
faoliyatining ijobiy motivini hosil qiladi, mashg‘ulotlarni jonli va muloqot tarzida olib borishga
imkon beradi. Bu esa o‘quvchida o‘ziga bo‘lgan ishonchni, tezkor fikrlashni va ijodkorlikni
434
10
shakllantiradi. Shuningdek, ta’lim mazmuniga tegishli materiallarni kompyuter xotirasida saqlab,
ularni o‘quvchilarga xohlagan vaqtda yetkazish imkoniyati bo‘ladi. Shu bilan bir qatorda
multimedia usulida axborotning xilma-xilligi: matn, lavha, bezak, nutq, musiqa, videofilmlardan
parchalar, telekadrlar, animatsiyalar ta’lim samaradorligini oshiradi. Bundan kelib chiqib o‘z
tajribalarim asosida dars mashg‘ulotlarida interfaol metodlarni qo‘llash orqali ta’lim berishga
oid fikrlarni bayon etaman.
«Videotopishmoq» metodi. Videotopishmoq metodidan foydalanishda quyidagi harakatlar
amalga oshiriladi: o‘quvchilar e’tiboriga o‘rganilayotgan mavzu mohiyatini tasviriy yoritishga
yordam beruvchi izohlarsiz bir nechta videolavha namoyish etiladi. O‘quvchilar har bir lavhada
qanday jarayon aks ettirilganini izohlashadi; jarayonlarning mohiyatini daftarlariga qayd etishadi;
o‘qituvchi tomonidan berilgan savollarga javob qaytarishadi. Mazkur metod asosida mavzuga
doir kompyuter orqali videolavha namoyish etiladi. O‘quvchilar videolavha mavzusi, unda
ifodalangan mavzu haqida o‘z fikr mulohazalarini bildirishadi
Yuqorida aytilganidek, boshlang‘ich sinflarda interfaol metodlar va ta’limiy o‘yinlardan,
zamonaviy AKT dan foydalanish o‘quvchilarni mustaqil fikrlashga o‘rgatish bilan birga ularni
darslarda o‘rganganlarini hayot bilan bog‘lashga, qiziqishlarini oshirishga yordam beradi va
ta’lim-tarbiya sifatini kafolatlaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1. Sayidaxmedov N.Pedagogik amaliyotga yangi texnologiyalarni qo‘llash namunalari
.-T.:RTM,2000.
2. G‘ulomova M.X.,Sobirova N.K.Yangi innovatsion texnologiya yordamida ta’lim
samaradorligini oshirish usullari // Innovatsiya o‘quv jarayonida (tezislar to‘plami).-T.:2009.
435
Do'stlaringiz bilan baham: |
