Масъул муҳаррир: академик Т. Н. Долимов, г м. ф д., проф



Download 22,52 Mb.
Pdf ko'rish
bet205/277
Sana02.03.2022
Hajmi22,52 Mb.
#478427
1   ...   201   202   203   204   205   206   207   208   ...   277
Bog'liq
Umumiy Geologiya

185-расм. Вулканик кўл.
http://fotoart.org.ua


450 
Экзоген кўлллар хилма-хил бўлади. Уларнинг ботиқликларини 
шакллантирган экзоген жараёнларга боғлиқ ҳолда музлик, карст, қайир 
ва дельта, ўпирилиш ва техноген кўллар ажратилади. 
Музлик кўллари одатда музликларнинг эрозион фаолияти (трогли 
водийлар, ҳайдаш ванналари) ёки мореналарнинг нотекис тўпланиши 
туфайли вужудга келган ботиқликларни тўлдиради. Кўллар тўртламчи 
даврда қоплама музланишга эга бўлган районларда (Скандинавия, Кола 
яримороли, Карелия) айниқса кенг тарқалган (186-расм). 
186-расм. Музлик кўли.
Швейцария.
http://fotoart.org.ua
Карст кўллари осон эрувчи карбонатли, сульфатли, галоидли жинслар 
юзасидаги йирик воронкалар ва котловиналар ёки карст бўшлиқлари 
устидаги тоғ жинсларининг ўйилиши туфайли вужудга келган 
котловиналарнинг сув билан тўлдирилиши натижасида ҳосил бўлади. 
Бундай кўллар одатда унча катта бўлмайди. Улар Ленинград вилоятида, 
Онега-Беломор сувайирғичида ва бошқа районларда кенг тарқалган. 
Кўп йиллик музликлар ривожланган вилоятларда музнинг эриши 


451 
туфайли ҳосил бўлган бўшлиқларнинг устидаги тоғ жинсларининг 
ўйилмаларда ривожланган термокарст кўллар ҳам учрайди. 
Қайир ва дельта кўллари дарё ўзанларидан ажраб қолган, қайирда 
жойлашган участкаларда ҳосил бўлади ёки уларнинг дельталаридаги 
кўп сонли тармоқларининг қисми ҳисобланади. Бундай кўллар одатда 
ўроқсимон ёки чўзинчоқ шаклларга эга бўлади. 
Ўпирилиш кўллари асосан тоғли районларда тарқалган ва 
қояларнинг ўпирилиш туфайли ҳосил бўлган жинслар билан дарё 
водийларининг тўсилиб қолиши натижасида пайдо бўлади. Ўзининг 
ҳосил бўлиш механизми бўйича улар тўғонлидир, чунки бунда кўл 
ботиқликлигининг бир девори тўғон ҳисобланади. Помирдаги Мурғоб 
дарёсида 1911 йилги зилзила йирик Усой ўпирилиши дарё водийсини 
тўсиб Сарез кўли вужудга келган (187-расм). 

Download 22,52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   201   202   203   204   205   206   207   208   ...   277




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish