Масъул муҳаррир: академик Т. Н. Долимов, г м. ф д., проф



Download 22,52 Mb.
Pdf ko'rish
bet204/277
Sana02.03.2022
Hajmi22,52 Mb.
#478427
1   ...   200   201   202   203   204   205   206   207   ...   277
Bog'liq
Umumiy Geologiya

 
 
19 боб. КЎЛЛАР ВА БОТҚОҚЛИКЛАРНИНГ ГЕОЛОГИК ИШИ 
19.1. Кўллар 
Кўл деб қуруқлик юзасида сув билан тўлдирилган ва Дунё океани 
билан бевосита алоқага эга бўлмаган ботиқликларга айтилади. Уларнинг 
умумий майдони 2,7 млн км
2
га яқин ёки қуруқлик юзасининг 1,8% ни 
ташкил этади. Кўлларни ўрганиш билан лимнология ёки кўлшунослик 
география фанлари шуғулланади. 
Ўзининг ўлчамлари, келиб чиқиши, гидрогеологик режими
сувининг кимёвий таркиби бўйича кўллар жуда хилма-хил бўлади. 
Эгаллаган майдони бўйича энг йириги бўлиб Каспий денгизи (395 минг 
км
2
), Шимолий Америкадаги Юқори кўли (82,4 минг км
2
) ва 
Африкадаги Виктория кўли (69,4 км
2
) саналади. 
Кўлларнинг энг чуқурлари бўлиб Байкал (1741 м) ва Таганика 
(1435 м) ҳисобланади. 
Ботиқлигининг келиб чиқишига боғлиқ ҳолда кўллар эндоген, 
экзоген ва аралаш турларга бўлинади. Ботиқлиги ички геодинамик 
жараёнлар натижасида шаклланган эндоген кўллар орасида уларнинг 
иккита бош гуруҳи - тектоник ва вулканик турлари ажратилади.
Тектоник кўллар одатда ер пўстининг рифт структураларидаги 
йирик ер ёриқлари зоналарида жойлашган. Улар одатда узунлиги ва 
катта чуқурлиги билан характерланади. Бу гуруҳга Байкал, Иссиқкўл 


449 
ҳамда Арабистон яриморолидаги Ўлик денгиз ва Африкадаги Танганика 
киради (183, 184-расмлар). 
183-расм. Байкал кўлининг 
фазодан кўриниши.www/majical.ru
184-расм. Иссиқкўл. 
Вулканик кўллар сўнган вулканлар кратерида ва портлаш 
трубкаларида, баъзан водийларнинг лава оқимлари билан тўсилиб 
қолиши туфайли ҳосил бўлади. Кратер кўллари одатда думалоқ шаклга, 
нисбатан катта бўлмаган ўлчамларга (Камчатка, Курил ороллари ва 
Исландиядаги баъзи кўллар) эга бўлади (185-расм). 

Download 22,52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   200   201   202   203   204   205   206   207   ...   277




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish