Масъул муҳаррир: академик Т. Н. Долимов, г м. ф д., проф. Тақризчилар

Таянч тушунча ва иборалар

Деструкция, консолидация, Панталасса, тиллит, протоавлакоген, авлокоген, синеклиза, тектономагматик эпоха, карел, байкал, стратотип, микрофоссилий, рифтогенез, эвапорит, молассалар, Палеосиё, Протояпетус, Прототетис, Лапланд музланиши, биота, гигантизм, филогенетик тупик, отувчилар (кавакичлилар), колониал полиплар, ҳалқали чувалчанглар, занжирли ва агрегатли колониялар.

Назорат саволлари


Ер пўстининг геосинклинал-платформали ривожланиш босқичи қачон бошланган?
Кечки протерозой жинслари қайси минтақаларда тарқалган?
Эрта протерозойнинг бош хусусияти нимадан иборат?
Витватерсранд серияси нимаси билан машҳур?
Пангей-1 суперматерики қачон шаклланган?
Эрта протерозойда қанақа конлар энг кенг тарқалган?
Карел тектономагматик эпохаси қачан намоён бўлган?,
Пангей-I суперматерики қачон парчаланган?
Содда кўп ҳужайрали организмлар қачон пайдо бўлган?
Кечки протерозойнинг муҳим фойдали қазилмаларини санаб беринг.
Венд даври қачон бошланган ва қандай табақаланади?
Рифей ва венд чегарасида қандай оламшумул геологик ҳодиса содир бўлган?
Венд ҳосилалари қайси минтақаларда кенг тарқалган?
Панафрика орогнези қачон содир бўлган?
Байкал бурмаланиши қачон содир бўлган?





22 боб. ЭРТА ПАЛЕОЗОЙ БОСҚИЧИ

Ердаги ҳаётнинг 1,8 млрд. йилли кейинги даври турли геологик ҳодисаларга бой. Бу асосан Ерда ҳаёт гуркираб ривожланган фанерозой эонига тааллуқли.

Нисбатан қисқа вақт оралиғида (500-600 млн. йил) сайёрамизнинг кўринишини тубдан ўзгартириб юборган бир неча оламшумул бурмаланиш босқичлари содир бўлган. Палеозой эраси каледон ва герцин тектогенез эпохалари билан якунланган эрта ва кечки палеозой босқичларига бўлинади.
Ер ривожланишининг эрта плаеозой (каледон) босқичи палеозой эрасининг биринчи яримига тўғри келади. У умумий давомийлиги 170 ±10 млн йил бўлган кембрий, ордовик ва силур даврларини ўз ичига олади. Геологик тарихнинг бу қисмини батафсил табақалаш учун кўпчилиги оҳакли ёки кремнийли чиғаноқ ва суякларга эга бўлган ҳайвонот ва ўсимлик дунёси кенг ривожланган.