Масъул муҳаррир: академик Т. Н. Долимов, г м. ф д., проф. Тақризчилар

Палеогеографияси. Кечки протерозойда платформалар билан бир қаторда геосинклиналлар ҳам фаол ривожланган. Уларнинг ҳудудлари, одатда, жуда кўп вулкан оролларига эга бўлган саёз денгизлар билан қопланган. Ушбу денгизларга континент ва ороллардан жуда кўп миқдорда бўлакли материал келтириб ётқизилган. Шунинг учун ҳам кечки протерозой геосинклинал вилоятлари учун метаморфизм жараёнлари туфайли турли сланецлар, кварцитлар, метаморфлашган конгломератлар ва брекчияларга айланиб кетган кўп километрли бўлакли ётқизиқлар тўпланганлиги характерли. Ҳосил бўлишида кўкяшил сувўтлари муҳим аҳамиятга эга бўлган оҳактошлар ва мармарлар (метаморфизмга учраган оҳактошлар) ҳам кенг ривожланган. Магматик жинсларнинг улуши 18-20 % гача қисқарган.
Эрта вендда Европанинг анча қисми музликлар билан қопланган. Норвегия, Швеция, Шпицберген, айниқса Шарқий Европа платформасининг қуруқликларида тиллитлар кенг тарқалган.
Шарқий Европа платформаси ҳудудида лапланд музланишидан сўнг трансгрессия бошланган ва денгизлар марказий ва шимолий районларни қамраб олган.
Шимолий Ўролда оролларёйи зонаси жойлашган ва унда андезитли вулканизм фаолият кўрсатган. Қутбий Ўролда, Янги Ернинг жанубида кечки рифей вақтидан чуқурсувли шароитлар сақланиб қолган ва бунда терриген чўкиндилар қаторида базальт ётқизиқлари ҳам ҳосил бўлган.
Ўролнинг саёз денгиз ётқизиқлари орасида тиллитлар учрайди. Трансгрессия вендда Сибир платформаси ҳудудини ҳам қамраб олган. Қуруқлик майдони камайган ва саёз денгиз шароитларида карбонатли чўкиндилар тўпланган. Терриген ётқизиқлар фақат Сибир платформасининг жанубидаги тор соҳилбўйи зонасидагина тўпланган.
Улкан Сибир денгизининг марказий қисмида шўрлик юқори бўлган ва бунда қумлар, гиллар, карбонатлар, гипс ва ангидрит тўпланган.
Марказий Осиёда ювилиш вилоятлари ва кенг шельфлар мавжуд бўлган. Денгиз шельфида карбонатли терриген чўкиндилар ҳосил бўлган. Чуқурсувли ҳавзаларда спилит-диабаз-кремнийли ҳосилалардан таркиб топган офиолит мажмуалари кенг тарқалган. Бундай ётқизиқлар Қозоғистон-Тиёншон вилоятида, Марказий Қизилқумда ва Олтой-Саян вилоятининг баъзи районларида учрайди. Хитой-Корея континентида авлакогенлар венднинг бошларида ёпилган ва бутун венд давомида континент кўтарилган.
Эрта венд музланишининг излари Скандинавия, Шарқий Европа платформаси (Белоруссия), Тиён-Шон, Хитой, Африка ва Австралияда яхши сақланиб қолган.
Венд даврининг иккинчи ярмида ландшафт-иқлимий шароитлар сезиларли даражада ўзгарган. Ер юзаси ҳароратининг сезиларли кўтарилишидан далолат берувчи карбонат-терригенли ва карбонат-эвапоритли ҳосилалар кенг ривожланган. Йирик музлиқ қопламаларининг эриши туфайли Дунё океанининг сатҳи кўтарилган ва кенг трансгрессия бошланган. Юқори ҳарорат тўғрисида нафақат эвапоритлар ва магнезиал карбонатлар, балки ҳозирги замон рифларига ўхшаш биогерм қурилмалари ҳам далолат беради.