Mashinasozlik tехnologiyasi

5 – rasm. Faol nazoratli boshqaruv tizimlarining tarkibiy sxemalari  
a – ishlov berish jarayonida buyruq beruvchi; b – sozlashga buyruq 
beruvchi. 
Berilgan  o‗lcham  hosil  bo‗lishi  bilan  qurilma  to‗xtashga  yoki  ijrochi 
organning  buyumdan  nari  ketishga  buyruq  beradi.  Ijrochi  organlarga 
shpindellar,  ishchi  stollar  va  ishlov  berilayotgan  zagotovkaga  va  asboblarga 
harakat beruvchi  dastgohning boshqa organlari kiradi. 
Dastgoh  ishchi  organlarining  surilishi  o‗lchami  va  tezligi  bilan 
tavsiflanadi  (6  –  rasm).  Agar  ishlov  berish  eskizining  kartasiga  mos  ravishda 
o‗lchamning boshlanishi va hisob – kitob tartibi bo‗yicha tezlik berilsa, u holda 
zarur bo‗lgan surilishni belgilovchi son olinadi. 
Bu  raqamlar  dastur  yuritgichga  yoziladi,  unda  dastur  yuritgichning 
ko‗rsatkichlari amalga oshganda, hisoblash qurilmalari ishchi organlarga signal 
beradi.  Perfolenta,  magnit  tasmasi,  foto  tasma,  perfokarta,  magnit  barabani  va 
boshqalar dastur yuritgich bo‗lib xizmat qilishi mumkin.