Mashinasozlik tехnologiyasi

6 – rasm. Raqam dasturli dastgohlar tizimi 
a – teskari aloqasiz, b – teskari aloqali. 
Dastur  yuritgichga  dasturni  yozish  ma‘lum  kod  bilan  dastgohdan 
tashqarida  bajariladi.  Dasturni  tayyorlash  ma‘lum  miqdorlar  jadvalini, 
yo‗nalishini,  ishchi  organlar  tezligini  tuzuvchi  dasturchilar  yoki  elektron 
hisoblash    mashinalari  yordamida  amalga  oshiriladi,  bu  esa  dasturni  tuzish  va 
ularni avtomatlashtirishni markazlashtiradi.  
Dastur  yuritgich  hisoblash  qurilmasiga  kiritiladi,  u  esa  raqamli  signalni 
elektr  signaliga  aylantirib  beradi.  Ishchi  organ  hisoblash  qurilmasidan  signalni 
olib,  to  tezlikning  yo‗nalishni  o‗zgartirish  yoki  harakatlanishdan  to‗xtash 
signalini 
olmaguncha 
harakatlanaveradi. 
Raqam 
dasturli 
boshqaruv 
dastgohining EHM bilan uyg‗unlashuvi har bir texnologik o‗tish uchun optimal 
kesish tezligini va har bir yordamchi o‗tish uchun katta harakatlanish tezligini 
olish  imkonini  beradi.  Shu  sababli  raqam  dastur  boshqaruvli  (RDB) 

---

dastgohlarda  ishlov  berishga  yuqori  sifatni  va  mehnat  unumdorligini 
ta‘minlaydi.  Teskari  aloqasiz  RDB  (6  a  –  rasm)  dastur  yuritgich  yordamida 
boshqariladigan  ishchi  organ  4,  hisoblash  qurilmasi  2  va  oraliq  zveno  3  dan 
iborat.  Dastur  yuritgichga  yozilgan  belgilangan  texnologik  jarayondan    chetga 
chiqish harakatlanayotgan ishchi organ bilan nazorat qilinmaydi. Teskari aloqali 
(6, b – rasm) DRBda ishchi organning harakatini uzluksiz tarzda berilgan dastur 
yuritgich bilan solishtirib boriladi.