Mashinalaridan foydalanish, texnik

G
il
 = G
tr
.
 
Agar agregatga ta’sir etuvchi barcha kuch va momentlarni harakat 
tekisligiga proeksiyalasak, 
R
ur
tortish kuchi balansini hosil qilamiz:
il
x
j
f
ur
P
P
P
P
P
P






.
Barcha qarshiliklar yig‘indisini quyidagicha belgilaymiz: 






il
h
j
f
q
P
P
P
P
P
R

. 
R
ur
 

R
k
bo‘lganda (
R
ur
- 

R
k
)
kuchlar farqi hisobiga agregat harakatlana 
boshlaydi. 
Demak, mexanikaning ikkinchi qonunidan foydalanib, quyidagi tenglamani 
yozish mumkin: 
a
q
ur
M
R
P
dt
d




, 
bunda 
dt
d

- agregatning tezlanishi, m/s
2
;
M
a
- agregat massasi, kg; 
R
q
- qarshilik kuchi, N (kg.m/s
2
) Yuqoridagi tenglama agregatning harakat 
tenglamasi deb ataladi. 

---

32 
3.2-§.
Traktorning quvvat muvozanati 
 
Traktorning dvigateli issiqlik energiyasini mexanik energiyaga aylantiradi. 
Dvigatelning vaqt birligida bajargan ishi uning quvvati (
N
e
) ni ifodalaydi. 
Bu 
quvvat dvigatelning samarali (effektiv) quvvati deyiladi. 
Samarali quvvat transmissiyadagi ishqalanish kuchlarini engishga 
(
N
tr
),
foydali ish bajarishga 
(
N
il
),
traktor va ishchi mashinaning salt harakatlanishiga 
(
N
f
),
ishlov berilayotgan maydonda qiyalikka ko‘tarilishga 
(
N
α
),
traktorning 
joyidan qo‘zg‘alishi va to‘xtashlarida paydo bo‘ladigan inersiya kuchlarini 
engishga 
(
N
j
),
havoning qarshiligini engishga 
(
N
h
),
sarflanadi. Bunga asosan 
traktorning quvvat balansini quyidagicha ifodalash mumkin: 
h
j
f
il
tr
e
N
N
N
N
N
N
N







. 
13 km/soat gacha tezlikda harakatlanib, ishlab chiqarish jarayonlarini 
bajarayotgan qishloq xo‘jaligi agregatlari uchun havoning qarshiligini engishga 
quvvat sarfi juda kam bo‘ladi, shuning uchun ekspluatatsion hisoblarda bunday 
quvvat sarfi e’tiborga olinmaydi. 
3.3-§.
 
Traktorni harakatlantiruvchi kuch chegaralari va uni 
 oshirish yo‘llari 
 
Agregatni harakatlantiruvchi kuch tuproq turiga va traktorning konstruktiv 
o‘lchamlariga bog‘liq. 
Tuproqlar traktor g‘ildiraklarining tuproq bilan ilashish koeffitsienti