Mashina traktor agregatlarini diagnostikalash va texnik servisi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

7
I-BOB. MASHINALAR VA 
USKUNALARNINGDIAGNOSTIKALASHNI TURLARI, 
USULLARI VA TEXNOLOGIYASI. 
 
1.1.
 
Texnik diagnostikalash, asosiy tushunchalar va vazifalar. 
 
Tashxislashning maqsadi: mashino-traktor agregatlari, kombaynlar, qishloq 
xo‗jalik mashinalarini uzel, agregat yoki detalni hamda texnik xizmat ko‗rsatish, 
ta‘mirlash, rostlash va sozlash ishlariga bo‗lgan ehtiyojni aniqlashdan iborat [35]. 
Tashxislash texnik xizmat ko‗rsatish va ta‘mirlashning tarkibiy qismi bo‗lib, asosiy 
vazifasi - ularga sarflanadigan xarajatlarni hamda nosozlik sababli texnikaning bekor 
turib qolish vaqtini kamaytirishdan iborat.Tashxis atamasi yunoncha diagnostikos – 
aniqlashga qodir so‗zidan kelib chiqqan. Texnik tashxislash deganda mashinaning 
texnik holati va xossalarini o‗ziga xos bilvosita ko‗rsatkichlar (tashxis 
parametrlar)bo‗yicha aniqlash tushuniladi. 
Tashxislash ob‘ektiv (o‗lchov asbobraridan foydalanib) va sub‘ektiv 
(organoleptik, ya‘ni sezgi organlaridan foydalanib) usulda amalga oshiriladi (rasm). 
Ob‘ektiv usulda o‗lchov asboblari nosozlik belgisini taxlil etish uchun qulay bo‗lgan 
boshqa bir ko‗rinishda nomayon etsa yoki taxlil qilib natijani ko‗rsatsa, asbobdan 
foydalanib tashxislash deyiladi. Bunda sodda mexanik va elektron asboblar, stendlar, 
kompyuterlashgan va boshqa asboblardanfoydalaniladi. 
Sub‘ektiv usulda o‗lchov asboblari faqat ovozni kuchaytirish, nosozlik 
belgisini aniqlashtirish va tiniqlashtirib ko‗rsatishga xizmat qilsa, nosozlik belgisini 
ilg‗ab olish vazifasini inson sizgisi bajaradi. Bunda, stetoskop kabi asboblardan 
foydalaniladi. 
Bu usul bilan mashina va mexanizmlarni ko‗rish, eshitish hamda ushlab ko‗rib 
tekshirish orqali ularning texnik holati, ishdan chiqish, ishlash qobiliyati kamayishi 
va boshqa sabablari aniqlanadi. Masalan, dvigateldan chiqayotgan ishlatilgan 
gazlarning rangi yonilg‗i apparatlaridagi nosozliklarni ko‗rsatadi. Oq tutun 
yonilg‗ining silindrlarga erta purkalayotganini va ko‗k tutin yoqilg‗iga moy 

---

8
aralashayotganligini ko‗rsatadi, qora tutun yonilg‗ining kech purkalayotganini va 
ortiqcha berilayotganini bildiradi.