Mashina traktor agregatlarini diagnostikalash va texnik servisi

1.2.
 
Mashina traktor agregatlarining texnik holatini boshqarish 
 
Tashxis qo‘yish
. Texnikaviy tashxisning maqsadi - mashina traktor 
agregatlarini bo‗laklarga ajratmasdan turib uning texnik holati va nosozliklari 
sabablarini eng kam vaqt va mehnat sarflari yordamida aniqlashdir, unga texnik 
xizmat ko‗rsatish va tamirlash bo‗yicha tavsiyanomalar berishdir. 
Texnik tashxisning vazifalari 
– qishloq xo‗jaligi texnikalarining ishonchlilik va 
chidamliligini yuqori darajada saqlab, texnik xizmat ko‗rsatish va tamirlash uchun 
ehtiyot qismlar va ekspluatatsion materiallr sarfini kamaytirishdir.Pirovard natijada 
tashxis qishloqxo‗jaligitexnikalarining samaradorligini oshirishga, ya‘ni ularning 
unumdorligini 
oshirib, 
bajaradigan 
ishi 
tan-narxinikamaytirishgaqaratilgan. 
Foydalanish jarayonida sodir bo‗ladigan buzilishlarni aniqlash va oldiniolish qishloq 
xo‗jaligi texnikalarining ishonchliligini va yuqori samaradorligini saqlab turishning 
asosiy shartlaridan biridir.Texnik holat tashxisi deb, har xil texnik holatlarning 
yuzaga kelishini nosozliklarni aniqlashning usul va vositalarini o‗rganadigan, 
ob‘ektnibo‗laklarga ajratmasdan uning istiqboldagi ish resursini aniqlaydigan bilimlar 
tarmog‗iga aytiladi. Tashxis qo‗yish deb, agregat va mexanizmlarning texnik holatini 
bo‗laklarga bo‗lmasdan aniqlash texnologik jarayoni va kerakli texnik xizmat 
ko‗rsatishvatamirlash ishlarini o‗tkazish zarurligi bo‗yicha xulosa chiqarishga 
aytiladi.Tashxisquyishmexanizmningtexnikholatito‗g‗risidaaxborotberuvchitashqi 
belgilar bo‗yicha olib boriladi. Bunda mexanizmningnamoyon bo‗lmagan buzilishlari 
va ularni bartaraf etish uchun kerakli ta‘mir ishlarini aniqlash imkoniyati hamda 
mexanizmning soz ishlash resursi va profilaktika ishlarining zarurligi begilanadi. 
Mashina traktor agregatlari tashxisi korxonada texnik xizmat ko‗rsatish va 

---

11
tamirlash jarayonlarining bir qismi hisoblanadi. 
Nosozliklarni aniqlash va ularni bartaraf qilish hamda o‗z vaqtida profilaktika 
ishlarini o‗tkazish eyilish jarayonlari jadalligini pasaytirish, buzilmasdan ishlash 
ehtimolligini oshirish va ta‘mir ishlarini iloji boricha kamaytirish imkonini beradi. 
Shunday qilib, tashxis mashina traktor agregatlariningbuzilmasdanishlashlik va 
samaradorlik xususiyatlarini miqdor jixatidan baholash va buxususiyatlarniqoldiq 
resurs yoki berilgan moto-soat chegaralarida oldindan aytib berishimkoniniyaratadi. 
Tashxisningkeyingi rivojlanishi mashina traktor agregatlari konstruksiyalarining 
takomillashiga, tashxis tizimlarining avtomatlashtirish darajasiga va ularning 
ixtisoslashuviga bog‗liq. Bu tadbirlar texnikxizmat ko‗rsatish va ta‘mirlash 
texnologik jarayonlari boshqaruv sifatini yaxshilash maqsadidaamalga oshiriladi [34, 
35, 36]. 
Mashina traktor agregatlari tashxisi rivojlanishining asosiy masalalarini echish 
tashxis qo‗yish usullarini, vositalarini, me‘yoriy ko‗rsatkichlarini va algoritmlarini 
ishlab chiqish, tashxis qo‗llanishining optimal texnologik va tashkiliy prinsiplarini 
qabul 
qilish, 
tashxis 
jarayonlarini 
takomillashtirish 
maqsadida 
statistik 
materiallarto‗plashvatashxisningiqtisodiysamaradorliginioshirishgabog‗liq. 
Tashxisning rivojlanishi nosozliklarni aniqlash va tashxis qo‗yish ishlarini keng 
avtomatlashtirish imkoniniberadi.Tashxisning iqtisodiy samaradorligi quyidagicha: 
joriy ta‘mirlash sarflari 8...12% ga, ehtiyot qismlar sarflari 10...12% ga, yonilg‗i sarfi 
2... 5% ga kamayadi; fgregatlar ish unumining ortishi 3...5% ga ko‗payadi. 
Tashxis jarayonlari quyidagi operatsiyalardan tashkil topgan: 
a)
ob‘ektning hozirgi laxzadagi texnik holatini aniqlash (tashxisqo‗yish); 
b)
ob‘ektning kelgusidagi texnik holatini aniqlash (oldindan bashoratberish); 
v) ob‘ektning o‗tgan zamondagi texnik holatini aniqlash (o‗tmishga nazar 
tashlash - retrospeksiya yoki genetika).