Mashina traktor agregatlarini diagnostikalash va texnik servisi

2.1-rasm. MTZ-80 transport traktori yillik ish unumining
 foydalanish jarayonida o„zgarish grafigi. 
Rostlangan mexanizmlarning o‗zgarishi yoki biron bir qismlarning bo‗shalib 
ketishi natijasida ham ishlamay qolish hollari ro‗y beradi. 
Ayniqsa mashina detallarining eyilishida material emiriladi, uvalanadi va 
qoldiq deformatsiya sodirbo‗ladi.Mashina detallarining emirilishi 3-ta asosiy turga: 
mexanik, molekulyar mexanik va korrozion eyilishlarga bo‗linadi (2.2-rasm|). 

---

22
 
2.2-rasm. Eyilishning turlanishi Kavitatsion-suyuqlik qattiq jismga nisbatan 
harakatlanishida vujudga keladigan gaz pufaklarining sirt yaqinida yorilishi. 
Fretting-kichik tebranma nisbiy siljishlar vaqtida bir biriga uriluvchi sirtlarning 
sodir bo‗lishi. Fretting-korroziyadagi eyilish-detallarni dinamik yuklanish sharoitida 
juda kam qaytma-ilgarlanma siljib sirpanib ishqalanishda sodib bo‗lishi. 
Eyilish quyidagi kattaliklar bilan xarakterlanadi: 
-
Eyilish jadalligi - eyilish miqdorining bajarilgan ish hajmiga nisbati; 
-
Eyilish tezligi - eyilish miqdorining eyilish vujudga kelgan 
vaqtganisbati; 
-
Eyilish chidamliligi – materiallarning ma‘lum ishqalanish sharoitida 
eyilishga qarshilik ko‗rsatish xossalari.
Bu xossalar eyilish tezligi va eyilish jadalligiga teskari kattalik bilan 
baholanadi. Mashina traktor agregatlari detalarining eyilishi texnik xizmatning o‗z 
vaqtida va sifatli o‗tkazilishiga (moylash, tozalash, mexanizmlarni rostlash va 
boshqalar) ko‗p bog‗liq bo‗ladi. 
Detallarning xizmat qilish vaqtini ortishi bilan ularning eyilishi ortadi. Tutash 
detallarning eyilishida xarakterli 3-ta davr bo‗ladi (2.3-rasm). Mashina traktor 
agregatlarining nosozligini o‗z vaqtida aniqlash va tegishli texnik xizmat ko‗rsatish, 
tegishli foydalanish materiallaridan foydalanish va texnikaviy eksplutatsiyaga rioya 
qilish uni shlash muddatini oshiradi. 

---

23
Mashina traktor agregatlari qancha mukammal bo‗lmasin amalda uning barcha 
tashkil etuvchi qismlarini bir xil absolyut ishonchli bo‗lishiga erishib bo‗lmaydi. 
Chunki mashinani tashkil etuvchi qismlarini tayyorlashda ularning o‗lchamlari, 
materiallarining sifati bir turli bo‗lmaydi.