Mashg’ulot vaqti-2 soat Talabalar soni: 20 – 80 gacha

Generator chulg’amlarini va iste’molchi fazalarini uchburchak ulash

Generator chulg’amlarni yoki iste’molchi fazalarini bir fazani boshlanishi ikkinchi fazani oxiri bilan ulansa va yopiq uchburchak hosil qilinsa bunday ulash uchburchak usulida ulash deyiladi. Bunday ulash «Δ» belgisi bilan belgilanadi. Odatda generator chulg’amlari yulduz usulida ulanadi. Ammo uch fazali transformatorning ikkilamchi chulg’ami yulduz yoki uchburchak usulida ulanishi mumkin. Energiya manbasini A fazani boshlanishini B faza oxiri bilan ulanadi. Undan keyin B va Z, C va X nuqtalar (C nuqta) ulanadi.

Chulg’amlarda EYUK larning shartli musbat yunalishlari 8.5-rasmda ko’rsatilgan. Iste’molchi fazalaridan _AB, _BC, _CA faza toklari oqadi. Iste’molchi fazalaridagi toklarning shartli musbat yunalishlari birinchi indeksdan ikkinchi indeksga qarab olish qabul qilingan. _AB, _BC, _CA faza kuchlanishlarining shartli musbat yunalishlari faza toklari shartli musbat yo’nalishi bilan mos tushadi. Liniya toklari _A, _B, _C larning shartli musbat yo’nalishi sifatida energiya manbasidan iste’molchiga qaragan yo’nalish qabul qilingan.
Iste’molchi ulanmagan holda, I_A, I_B va I_C toklar nolga teng bo’lganda, energiya manbasining chulg’amlarining yopiq konturida tok nolga teng bo’ladi. Chunki EYUKlar sistemasi simmetrik hamda konturda EYUKlar yig’indisi (e_A=e_B=e_C=0) nolga teng bo’ladi.
Agar chulg’amlarni ulanishi uchburchak usulida notug’ri bajarilgan bo’lsa, ya’ni bir nuqtaga ikkita chulg’amni boshlanishi yoki oxiri ulangan bo’lsa, u vaqtda konturda EYUK lar yig’indisi noldan farqli bo’ladi va chulg’amlarda katta tok oqadi. Energiya manbasi uchun bu halokat holati bo’lib, bunga yul quyish mumkin emas.
Uchburchak usulida ulanganda faza boshlanishi bilan oxiri orasidagi kuchlanish-bu ikki liniya simi orasidagi kuchlanishdir. Shuning uchun uchburchak usulida ulaganda liniya kuchlanishi faza kuchlanishiga teng.
U_L = U_F

8.5-rasm. Fazalari uchburchak ulangan uch fazali uch simlik elektr zanjirining sxemasi