Mashg’ulot vaqti-2 soat Talabalar soni: 20 – 80 gacha

Faza va liniya kuchlanishlari orasidagi munosabatlar

Agar 8.2-rasmdagi sxemada zanjirni aylanib chiqishda yunalishni A' dan B' ga va B' dan C' ga va C' dan A' ga qarab olinsa, u holda liniya kuchlanishlari faza kuchlanishlarining geometrik ayirmasiga teng bo’ladi.

(8.3)
Ushbu tengliklardan foydalanib faza va liniya kuchlanishlari orasidagi munosabatni aniqlash mumkin. Buning uchun ixtiyoriy N nuqtadan faza kuchlanishlarining , , vektorlarni o’zaro 120º farq bilan chizamiz.
So’ngra faza kuchlanishlarining ma’lum qiymatlariga ko’ra (8.3) ifodaga binoan liniya kuchlanishlarining vektor diagrammasini qurib, uning qiymatini aniqlaymiz (8.4-rasm). Vektor diagrammadagi ANB' uchburchakdan quyidagilarni aniqlaymiz:
NB'=2 ND=2NA cos 30º=
Agar NB'= U_AB= U_L va NA= U_A=U_F bo’lsa u holda
U_L =2 U_F /2= U_F
Demak, elektr iste’molchilari yulduz usulida ulanganda liniya kuchlanishi faza kuchlanishidan =1,73 marta katta bo’ladi.
Davlat andozasi buyicha amalda qullaniladigan o’zgaruvchan tok kuchlanishlari 127, 220, 380 va 660 V bo’lib bir-biridan 1,73 marta farq qiladi. Agar U_L=220V bo’lsa, U_F =127V bo’lsa, ya’ni 220/127 V kabi belgilanadi. Bundan tashqari 380/ 220 va 660/380 V sistemalar qullaniladi.

8.4-rasm. Yulduz usulida ulangan uch fazali sistema faza va liniya

kuchlanishlari vektor diagrammasi.
Simmetrik yuklamada uch fazali zanjirni shunday rejimi hosil bo’ladiki, neytral simda tok bo’lmaydi. Demak, neytral simni inkor etib, uch simli uch fazali zanjirga utish mumkin. Uch fazali sistemani qulaylik tomoni shundaki, qaytish simlarni zarurati bulmaydi, bu vazifani tug’ri simlarning o’zi bajaradi.
Elektrostansiyalarda urnatilgan zamonaviy uch fazali generatorlarni chulg’amlari har doim yulduz usulida ulanadi. Bu liniya kuchlanishidan 1,75 marta kichik bo’lgan chulg’am izolyasiyasini bajarish imkonini beradi. Generator chulg’amlari yulduz ulanganda, iste’molchi fazalarini yulduz yoki uchburchak usullarida ulash mumkin.