Mashg’ulot 1 Sana Mavzu

Uyga vazifa berish: Mavzuni o`rganib kelish.Biologiya faniga oid qiziqarli ma’lumotlar topib kelish.
Ko’rildi: _________U. Ortiqov.


Mashg’ulot 16 Sana ________________

Mavzu: O`simliklarni vegetativ yo`llar bilan ko`payishi

Mashg’ulotning maqsadi: tabiiy va madaniy o`simliklarning vegetativ yo`llar bilan ko`payishini o`rganish.
Foydalanildigan jihozlar: darslik, qo’shimcha adabiyotlar, mavzuga oid rasmlar, kampyuter, slaydlar.
Mahg’ulotning borishi:
Gulli o`simliklarning vegetativ organlariga ildiz, poya, barglar kiradi. Bu organlar o`simliklarning oziqlanishida katta rol o`ynaydi. Ularning yana bir xususiyati shundaki, ayrim o`simliklar shu organlari hisobiga ko`payadi. O`simliklarning ildiz, poya, tugunak , piyozbosh, novda va barglari orqali ko`payishiga vegetativ ko`payish deyiladi. Ajriq, g`umay, salomalaykum, bug`doyiq kabi o`simliklar ildizpoyasi orqali ko`payadi. Lola , gladiolus, boychechaklar piyozboshdan ko`payadi. Qoraqat, terak, na’matak, olvoli, shirinmiya, yantoq kabi o`simliklarning ildizidagi kurtaklardan yangi novdalar hosil bo`ladi. Bu novdalar ildiz bachkisi deyiladi. Madaniy o`simliklarni vegetativ yo`llar bilan ko`paytirishga odamlar qadim zamonlardan qiziqib kelishgan. Juda ko`p madaniy o`simliklar tuganagi, novdalari, va barglaridan ko`paytiriladi. Masalan, anjir , anor, tok, terak, qoraqat, malina , jiyda, atirgul, hamda issiqxonalarda o`stiriladigan o`stiriladigan gullarning aksariyat qismi qalamchalaridan ko`paytiriladi.
Payvandlash deganda bir o`simlikning ma’lum qismini ikkinchi o`simlikka turli yo`llar bilan o`rnatish tushuniladi.Payvandlashning juda ko`p usullari bor.(kurtak payvand, iskana, payvand, naycha)Eng ko`p tarqalgan turi kurtak payvanddir. Payvandlash uchun kesib olinadigan kurtakli qalamcha payvanddust deyiladi.Payvand uchun o`stiriladigan urug`ko`chat payvandtag deyiladi.Payvandlash uchun kurtaklari tinim davrida bo`lgan, bir yillik , quyoshda toblangan novdalar kesib olinadi.Payvandlash uchun dastlab payvandtag po`stlog`I o`tkir pichoq bilan”T” harfi shaklida kesiladi.Kesilgan joy po`stlog`I asta-sekin keriladi.Ulanadigan kurtak biroz po`stloq va yog`ochligi bilan birga kesib olinadi va payvandtagdagi ochilgan po`stloq orasiga joylanadi.Payvand qilingan kuraklarning bitgan-bitmaganligi 6-10 kunda bilinadi.bu payvandlash asosan avgust oyida qilinadi.