Masafalari raajmuidan bahs etadi

Nov, nova, novdon - soylik, pastlik, jilg’a ariq, kanal; novadon — usti yopilgan ariq. Yakkabog’, Chortoq, Yangiyo'1 tumanlarida Nov, Marhamat, Shofirkon, Bo’z, g’ijduvon tumanlarida Novboshi qishloq-lari bor. Biroq Navobod, Navbog’ kabi toponimlar bu jumlaga kir-maydi (nav — yangi).
Novur — tog’ yonbag’ridagi tik soylik. Novurda ko’pincha tepadan tushgan katta-kichik tosh parchalari — g’o’rum (q. Qo’rum) hosil qilgan bo’ladi. U toponim va mikrotoponimlar shaklida ucbraydi, masalan, Boysun tumanida Qizilnovur, Turkmanistonda Murg’ob va Tajan daryolari havzasida Nobur («katta kanal») toponimlari bor.
Nur — yorug’lik, shu'la, ziyo, yog’du. Prof. E.M. Murzayev ayt-ganidek, bu arabcha so’z aslida geografik atama emas, lekin o’rta va Markaziy Osiyo, Yaqin va o’rta Sharqning geografik nomenklaturasida mavjud. Masalan, Nurota toponimi asli Nuri Buxoro bo’lgan, chunki Samarqand yaqinida Nuri Miyonkol degan joy bor edi.
o’zbekistonda Nurafshon, Nuriston, Nurchilar kabi toponimlar
keyingi davrlarda elektr larmoqlarining rivojlanishi bilan paydo bo’Igan.
Nura — jar, o’pirilib ketgan jariik. «Yemirilmoq, o’pirilmoq’
ma'nosidagi nuramoq fe'lidan. Yakkabog’, g’uzor tumanlarida
Qo’shnura, Oqnura degan toponimlar qayd qilingan.
Ob — suv, daryo, soy. Joy nomlari tarkibida op, ov, ou shakllarida ham uchraydi. Yag’nob tilida ov — «suv», tojik va yagob tillarida oba — «sel», «toshqin tog' suvi», urdu tilida ab — «toshqin», Kopetdog’da «issiq buloq suvi»j fors tilida obdara «tor dengiz qo’ltig’i», Tojikis-tonda «suv to’lib qolgan dara», «tabiiy suv ombori’ ma'nolarini bildiradi. Shuningdek, mazkur so’zdan toponimlar tarkibida uchray-digan bir qancha qo’shimchalar yasalgan. Masalan, obod ^o^zlashtirilgan sirvli hudud’, obikor — «sug’orma dehqonchilik’, biyobon — «suvsiz cho'l», obiravon — «oqar suv^, obi rahmat — «rahmat yog’diruvchi suv’ (qor-yomg’ir suvi), ob raha — «suv yo'ii», «ariq», duoba - «ikki suv qo’shilgan joy»; Xorazmcha «ariq» ma'nodagi yop so’zi ham asli ob so’zidan kelib chiqqan.
Shu atamadan va uning talaffuz shakllaridan tarkib topgan topo-nimlar Osiyo qifasining deyarli hamma hududlarida; Tojikiston, o’zbekiston, Qirg’iziston, Ozarbayjon, Turkmaniston, g’arbiy Xi-toy, Eronda. Afg’onistonda, Hindistonda, Sibirda, hatto Rossiya-ning Yevropa qismida ham ko’plab uchraydi.
Obdon — «suvxona», «suv ombori», «sersuv joy». Suv inshooti, sardobaning kichikroq turi ham obdon deyilgan. Toshkent viloyati Piskent shahri yaqinida Obdon (sersuv) degan tog’ bor.
Obod — «o’zIashtirilgaii»_J «obodonlashtirilgan» ma'nosidagi so’z-affiks. Sovet hokimiyati yillarida bu grammatik qo’shimchadan maf-kuraviy niqob sifatida foydanildi. Respublikamizda obod unsuri 400 dan ortiq shahar-qishloq nomlari tarkibida takrorlangan edi.
Aslida bunday nomlar XI—XIII asrlarda yashagan geograflarning asarlarida ham uchraydi. Masalan, XIII asr boshlarida Yoqut Hamaviy tomonidan yozilgan ko’p jildli «Mu'jam ul-buldon» asarida bunday deyilgan: «Obod unsuri shaharlar, qishloqlar va rustoqlar (bir guruh qishloqlar) nomlari tarkibida uchraydi. Masalan, Asadobod, Rustam-obod, Husnobod...» Asad odamning ismi, obod esa fors tilida aholi punkti nomi, binobarin, bu nomning ma'nosi «Asadning qish!og’i» demak. Obod asli ob «suv» so’zidan kelib chiqqan.