Маърузалар матни маъруза (2-соат). Автомобил йўлларини лойиҳалашни ташкил этиш. Лойиҳа-қидирув ишларини турлари. Техник иқтисодий қидирувлар

Назорат саволлари.
1.Шурфлар қайси вақтларад ўрнатилади.
2.Қудуқларни бурғилаш ва шурфларни ўрнатиш йўл бўйи полосаси бўйлаб неча метр масофага жойлаштиради.
3.Шурфларни жойлаштириш нималарга боғлиқ.
4.Шурфлар миқдори жуда кам ўрнатилган жойларда қандай ишлар амалга оширилади.
5.Шурфларни грунтларга мустаҳкамлашда қандай ишлар бажарилади.
6.Электропрофиллаш усулида нима ишлар бажарилади.
7. Сейсмоакустик усули деганда нимани тушунасиз.
8.Ер қобиғини зич қатламини чуқурлиги аниқлаш формуласини ёзиб тушунтириб беринг.
12-Маъруза. (4-соат).Кўприкли ўтиш жойларини техник қидируви.Қидирувларнинг вазифалари ва таркиби.Қидирувларнинг камериал даври.Кўприкли утиш жойларидаги дала ишлари.
1.Кўприкли ўтиш жойларини техник қидируви.
2.Қидирувларнинг вазифалари ва таркиби.
3.Қидирувларнинг камериал даври.
4.Кўприкли утиш жойларидаги дала ишлари.
Кўприкли ўтиш жойларини лойихаси геодезия,геология,гидрологик ва гидрометрик ишларининг натижаларига асосан тўзилади. Ушбу комплекс бажарилган ишларга кўприкли ўтиш жойларини қидируви деб аталади. Айрим мураккаб холатларда лойихалаш учун кўприкли ўтиш жойларини моделейни лаборатория текширувларига асосан қўшимча қилинади.
Лойихада биринчи навбатда дарёдан асосланган ўтиш жойини белгилаш; яъни танланган жойи, лойиха-қидирув ишларига берилган топшириқ талабларини қанотлантиради. Хизмат кўрсатиладиган район ҳудуди нуқтаи назаридан трассани қулай ҳолатда ўтказиш, фойдаланиш ҳаражатларини ва ташиладиган юкларни транспорт харжатларини камайтириш, харакат хавфсизлигини таъминлаш,кўприкли ўтиш иншоотини мустаҳкамлигини аниқлаш,сузувчи кемаларни ва оқиб утувчи материалларни талабларини бажариш.
Лойиҳада қўйидагилар: кўприкли ўтиш иншоотини барча ўлчамлари, юкларни ўтказиб юбориш учун ва иншоотни сув оқими таъсиридан бўзилишини ҳимоялаш, чекланмаган холда хўжалик ишларида сув оқимидан фойдаланиш ва шунинг билан бир вақтда дарёдан ўтиш жойи кам харажатлар билан ўтиш талаб этилади.
Лойиҳада кўприкли ўтиш иншоотининг барча конструктив ечимлари, асосланган иншоотни мустаҳкамлиги ва барқарорлик хисобларини ўз ичига олади.
Иншоотни асосий улчамларини аниқлаш учун қўйидаги; дарё характеристикаси ва бошқа аниқ маълумотларгаасосан гидравлик ва дарё узани бўйича ҳисоб-китоб қилинади.(тирик кесимда дарё кенгилиги ва чуқурлиги; оқим тезлиги; сув сарфи ва тебраниш сатхи.) Бундай маълумотларни олиш учун гидрометрик ишларни олиб боради.
Кўприкли ўтиш иншоотини лойиҳалашда топшириқларни ечимини топишда, қидирув ишларида қўйидаги ишлар бажарилади:
-Геодезик таъсвирга олиш (съемки). (трассирование линии, съемка планов-ситуационных и в горизантальях,съемка профилей);
- Гидрологик текширувлар (материаллар тўплаш,сув оқими характерлари,дарё бўйлаб морфометрик текширишлар.)
-Гидрометрик ишлар (дарё тубини режасини тасвири,оқим тезлигини аниқлаш,сув сарфи,узан характеристикаси,айрим холлатларда қаттиқ оқимни улчаш);
-Инженер-геологик текширувлар (геологик кесимларни тўзиш,грунтлари текшириш,гидрогеологик текширувлар,маҳаллий қурилиш материалларини қидириш );
-Бошқа ишлар (дарёда кўприкли ўтишни бошқа иншоотлар билан боғликлигини урганиш;кемаларни,оқиб ўтувчиларни ва бошқаларни шартларини ўрнатиш.)
Юқорида ткидлаб ўтилган барча ишларни бажариш учун махсус ихтисослаштирилган қидирув партияси тўзилади.
Кўприкли ўтиш жойларини лойихалаш босқичма-босқич олиб борилади. Ҳар бир лойихалаш босқичида,маълум бир вақтда қидирув ишлари хам олиб борилади.Қидирув ишларини босқичлари иш хажимлари ва таркиби билан ажралиб туради.
Кўприкли утиш иншоотни қуриш учун биринчи босқич қидирув ишларини материалларига асосан ишлаб чиқилади.Бу ишларни тайёргарлик ишлари ёки камераль холатдаги қидирув ишлари дейилади.
Ҳозирги вақтда қўйидги лойиҳалаш босқичлари қабул қилинган:
-Техник-иқтисодий асослаш; (ТИА) ёки ҳисоблаш (расчёт) техник-иқтисодий ишлари (ТИИ); лойиҳа (Л),ишчи ҳужжатлари (ИҲ).
Кўприкли утиш иншоотни қуришда ТИА зарурияти бўлса,йўлдан ташилаётган юкларни усишини хисобга олиш талаб этилиб,техник-иқтисодий текширишлар учун зарурият бўлади. Техник иқтисодий асослаш (ТИА) ни ишлаб чиқишни асоси вариантли лойиҳалаш ҳисобланади.
Ўтиш лойиҳаси тсдиқланган ТИАга асосан кўприкли ўтиш лойиҳаси ишлаб чиқилади. Ўтишли иншоотни қурилишини нархи лойихани ишлаб чиқаришда аниқланиб, умумий йўл қурилишини қийматини 10 % дан ошмаслиги, ТИАга асосан белгиланган. Ишлаб чиқилган лойиҳа асосларига кўра, ўтишли иншоотни қурилишини барча конструкциялари тўғрисидаги маъдлумотларни,аниқланган иш хажмлари,қурилишнинг якуний баҳоси ва қурлишни ташкил этиш бўйича барча маъумотлар талаб этилади.