Маърузалар матни маъруза (2-соат). Автомобил йўлларини лойиҳалашни ташкил этиш. Лойиҳа-қидирув ишларини турлари. Техник иқтисодий қидирувлар

“Автомобил йўлларини лойиҳа-қидирув ишлари” фани бўйича
МАЪРУЗАЛАР МАТНИ
1.Маъруза (2-соат). Автомобил йўлларини лойиҳалашни ташкил этиш.Лойиҳа-қидирув ишларини турлари.Техник иқтисодий қидирувлар.
Ржа:
1.Автомобил йўлларини лойиҳалашни ташкил этиш.
2.Лойиҳа-қидирув ишларини турлари.
3.Техник иқтисодий қидирувлар.
Лойиҳалаштирилаётган автомобил йўлларини даражаси ҳалқ хўжалиги талабларидан ва қурилиш нархи лойиханинг қуввати,келажакдаги транспорт оқими,жойдаги табиий иқлим,хизмат кўрсатаётган туманнинг ривожланиш режаси,йўл қурилишини бажарувчи ташкилотнинг техник имкониятлари тўлиқ ҳисобга олинишига боғлиқ.Йўл қурилиши катта миқдорда маблағ талаб этади.Шунинг учун хам қурилиш материалларини,меҳнат ресурсларини юқори даражада транспорт воситалари билан таъминланганлиги талаб этилиб.Ҳар томонлама пухта уйланган ва иқтисодий асосланган ечимларига кўра,йўл учун ажратилган ер,ер ишларининг ҳажми,ташиб келтириладиган қиммат бахо материаллардан унумли ва самарали фойдалнишга боғлиқ.
Автомобил йўлларида лойиҳа-қидирув ишларини бажариш учун,лойиҳачилар лойихаланаётган объектни жойига чиқиб лойиха-қидирув ишларини тўлиқ бажаришлари шарт.
Замонавий техникларни ривожланиши яъни аэрофото суратга (аэрофотосёмке)олиш техникалари ёрдамида бажарилиши натижасида дала шароитда бажариладиган ишларни (камериальние) хоналарда бажариш имконияти яратилди.
Бунинг натижасида йўл трассасини ўтказиш жуда қийин бўлган тоғли худудларда ва қалин ўрмонлар орқали ўтказишда инженер-геологик ишларини хажмини қисқартирилишини таъминлайди.
Аэрофото суратга олиш техникаиси ривожланиб боришига қарамасдан,автомобил йўлларини лойиха-қидирув ишлари учун тўлиқ маълумотларни олиш имконияи бўлмайди.Шунинг учун хам қурилиш ишлари бошланиши олдидан.лойихаланаётган объектда геодзия ишлари бажарилиб,лойиха-қидирув мухандисслари томонидан трассани тиклаш ишлари бажарилади.
Йўлни лойихалаш учун лойихаланаётган автомобил йўлидан ташилаётган юклар ва бошқалар тўғрисида аниқ ишончли маълумотларга эга бўлиши талаб этилади. Ушбу ишларни ҳммасини бажариш иқтисодий қидирув зиммасида бўлади.
Йўл ўтадиган ҳудудда (Раион) ва атрофдаги барча корхона ва ташкилотларни юкларини ва йўловчиларни ташувчиларни,транспорт воситаларини оқимини ва ҳажмини,уларни келажда ривожланишини,усишини лойихалашни ҳисобий даврида қабул қилинади.
Алохида олинган автомобил йўлини иқтисодий қидируви,олдиндан автомобил йўлини ривожланиш тармоғи,маъмурий-районни ривожи тўзилгансхемасига асосан тўзилади. Бунда юкларни ва харакат жадаллигини,айрим маршрутларда йўл қопламасини турлари,шунингдек йўл қурилиш материалларини олиб келиш манбалари,қурилиш нархи баҳоланибтаклиф этилаётган йўл тармоғини фойда бериши (Эффект) урганилади.
Дала қидирув ишларини бажаришдан олдин вазирлик,статистик бошқармалардан
олинган маълумот ва материаллар чуқур ўрганилиб,таҳлил қилинади.Дала ишлари бажарилиш даврида маҳаллий корхоналар маълумоти билан тўлдирилиб борилади.
Белгиланган автомобил йўли тармоғини ва лоихалаштирилаётган маршутда йиллик юкланиши (напряженность) қўйидаги формула орқали аниқланади.

Бу ерда Q –Юкларни ёки йўловчиларни йил давомида ташиш хажми минг.тн ёки йўловчилар миқдори;
- -Юкларни ёки йўловчилар оқимини усиш коэффиценти (кчик корхоналар юки,режалаштирилмаган юклар,шахсий юклар,аҳоли харакатларива бошқалар) хисобга олинмаган коэффценти бу 1.2-1.5 тенг.
-R–қидирув даврида аниқланган,юкларни мавсумий нотекис коэффеиценти.
- -Автомобилларни юк кўтариш қобиляти коэффиценти.
- q-транспорт воситаларини ўрта юк кўтариш қобтиляти.
- -Автомобилни босибўтган йўлини (пробег) фойдланиш коэффиценти.
Қишлоқ хўжалик раионлари худудида кенг кўламда қишлоқ хўжалик юкларини тракторларда ,трактор прицепларида ташилиши хисобга олинади.
Автомобил йўллари тармоғини (сеть) ривожланиши натижасида доимий равишда характ жадаллиги хисобланиб борилади.Шунингдек келажакдаги (преспективная) жадаллик (интенсивность) экстраполирования услуби билан бир неча йиллик кузатув натижаларига асосан аниқланиши мумкин.