Ma’ruzachi: Sunnatov. N. B. Ma’ruza: №. 9-mavzu. Globallashuv va global muammolarning falsafiy jihatlari Reja

Терроризм 

муаммоси 

---

Terroristik  aktlar  ma’lum  bir  guruhlarni  (yoki  butun  bir  jamiyatni)  qo‘rqitish  uchun  yoki 

terroristlarning g‘oyalarini propoganda va namoyish qilish uchun xizmat qiladi. 

Terrorizmning  mohiyatini  anglash  uchun  odatda  3ta  uningasosiy  tomonlariga  e’tibor 

qaratiladi:  harbiy,  jinoiy  va  siyosiy.  Harbiy  muammo  sifatida  terrorizm  qurolli  harakatlarningg 

alohida,  spetsifik  turi  sifatida  ko‘riladi  va  «past  (sust)  intensivli  qurolli  to‘qnashuv»  tarzida 

belgilanadi. 

Jinoiy  muammo  sifatida  terrorizm  alohida  xavfli  qattiq  jinoyat  turidir.  Nihoyat,  uchinchi 

pozitsiyada terrorizm siyosiy kurash sifatida ko‘riladi, qaysiki ma’lum bir tuzumlarga yoki davlat 

hokimiyatining  aniq,  u  yoki  bu  harakatlariga  qarshi  ijtimoiy-siyosiy  norozilik  asosida 

shakllanadi. 

Ekstremizm va terrorizmga  yondoshishning eng ma’qul  yo‘llaridan biri bunday hodisalarga 

taalluqli  bo‘lgan  barcha  muammolar  doirasini  ob’ektiv  ravishda  xolisona,  haqiqiy  ilmiy  tahlil 

asosida idrok etishdir. 

Fundamentalizm,  radikalizm,  ekstremizm,  terrorizm  qat’iy  belgili  aloqa  bilan  bog‘langan 

emaslar.  Mohiyat  jihatdan  ushbu  hodisalarning  har  birini  to‘laligicha,  bir-biriga  bog‘liq 

bo‘lmagan  holda  mustaqil  ravishda  o‘rganib  chiqish  mumkin.  Fundamentalizmni  ijtimoiy 

fikrdagi  e’tiqodga  sodiq  oqim  sifatida  (albatta  diniy  bo‘lishi  shart  emas)  qarab  chiqish 

mumkinki,  o‘zining  asliy  (o‘z  nomini  shundan  olgan)  qadriyatlar,  g‘oyalar,  qandaydir  ta’limot 

qoidalari.  Dunyoqarashlar,  mafkuraviy  ta’limotlarga  sodiqligini  va  uni  qat’iy  ravishda  himoya 

qilajagini e’lon qiladi. Bunday ma’noda fundamentallik nafaqat islomda, balki har qanday dinda 

(xristianlik, yahudiylik, buddaviylik va hokazo), hamda juda ko‘plab dunyoviy ta’limotlarda ham 

mavjuddir. 

Radikalizm  –  mafkuraviygina  emas,  balki  siyosiy  amaliyot  va  taktika  (ish  yuritish  tarzi) 

masalasiga taalluqli hodisadir. Radikal ruhdagi kishilar shuni qat’iy ravishda targ‘ib qiladilarki, 

siyosiy kurashda (hamda mafkuraviy va hokazo) agar u zarur deb topilgan natijani bersa, man’ 

etilgan  vosita  va  usullarning  bo‘lishi  mumkin  emas.  Radikalizmning  mantiqiy  oqibati 

ekstremizmdir. 

Hozirgi zamon terrorizmining o‘ziga xos xususiyatlaridan biri alohida amaliyotdan ommaviy, 

jamoaviy  tarzdagi  oldindan  yaxshi  rejalashtirilgan  va  tashkil  etilgan  saviyaga  o‘tishdir.  Terror 

endi  ayrim  olingan  mutaassib  bir  kishining  ishi  bo‘lmay  qoldi.  Hozirgi  vaqtda  u  bilan  keng 

tarmoq  otgan,  katta  moliyaviy,  insoniy,  texnik  zahiralarga  ega  bo‘lgan  qudratli  tashkilotlar 

shug‘ullanmoqda.