Ma’ruza “Umumiy gidrologiya va iqlimshunoslik” faniga kirish Reja


Yer osti suvlarining tabiiy jarayonlarga ta’siri



Download 4,44 Mb.
bet24/100
Sana10.04.2022
Hajmi4,44 Mb.
#540559
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   100
Bog'liq
3. Мa\'ruza matn 301019184931

Yer osti suvlarining tabiiy jarayonlarga ta’siri
Yer sirtining yer osti suvlari yuzaga chiqqan ayrim qismlarida, ayniqsa yonbag’irlarda o’ziga xos tabiiy geografik hodisalar kuzatiladi. Bularga tog’ ko’chkilari, surilmalarining hosil bo’lishi, karst va suffoziya hodisalari va botqoqliklarni misol qilib keltirish mumkin.
Ko’chkilar ketishi yer osti suvlarining bevosita qatnashuvida ro’y beradi. Ular tog’larda, daryo vodiylarida, jarliklarda, dengiz qirg’oqlarida, tabiiy chuqurliklarda, ko’llar va suv omborlari qirg’oqlarida vujudga keladi. Ko’chki ketishiga sabab suv o’tkazmaydigan qatlamning qiya joylashishidir. Yer osti suvlari o’zi bilan kichik zarrachalarni oqizib tusha boshlaydi, natijada yuqori va pastki qatlamlar orasidagi tortishish kuchini kamaytiradi. Buning oqibatida tog’ jinslarining bir yoki bir necha qatlami umumiy massadan uziladi (yoriq hosil bo’ladi) va pastga surilib tushadi.
Karst hodisalari tez eruvchi tog’ jinslari-ohaktosh, gips, dolomitlar uchraydigan hududlarda kuzatiladi. Ularning erishi tufayli tog’ jinslari orasida yoriqlar, bo’shliqlar va yirik g’orlar vujudga keladi. Karst oblastlarida daryo tarmoqlari kam rivojlangan bo’ladi. Chunki yoqqan yog’in tez shimilib, yer sirtida oqim hosil bo’lmaydi.
Karst hududlaridagi daryolarning suvi daryo uzunligi bo’yicha kamayib yoki birdan ko’payib turishi mumkin. Ba’zan suv yer ostiga o’tib, yer osti oqimini hosil qiladi. Karst daryolari Kavkazda (Shaara, Cheshura), /arbiy Gruziya va Uralda uchraydi. Yer osti ko’llari ham karst hodisasi tufayli vujudga keladi.
Yer osti suvlari oqimining tog’ jinslari va tuproq qoplamidagi mayda zarrachalarni yuvib, o’zi bilan olib ketishi jarayoni suffoziya deb ataladi. Suffoziya jarayoni natijasida zarrachalarning o’rnida dastlab yirik g’ovaklar, so’ng bo’shliqlar paydo bo’ladi. Bunday hodisa lyossli tekisliklarda (Ukraina, G’arbiy Sibir) va O’rta Osiyoda Toshkent vohasida (Ohangaron-Chirchiq, Chirchiq-Kalas suvayirg’ichlarida) ham uchraydi.



Download 4,44 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   100




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish