Маъруза ташкилот назарияси ва унинг илмий билимлар тизимидаги ўрни

жараёнли модели - (А. Богданов). Жамият узлуксиз алоқалар (бирлашмалар) ва узилишлар (диссоциациялар) жараёни сифатида қаралади, жамият барқарор тузилишга эга эмас;
муаммоли модел - (В. Франчук). Ташкилот муаммолари тўсиқ сифатида эмас, балки табиий эҳтиёжлар ва уларни амалга ошириш имкониятларининг ифодаси сифатида қаралади.
Муаммоли ташкилот мослашувчанлиги, реструктуризация қилиш қобилияти ва беқарор шароитлар билан ажралиб туради, масалан, бозор иқтисодиётига ўтиш даврида ташкилот механизми янада аниқроқ, шу жумладан таркибий жиҳатдан ҳам ишлайди.
Мақсадли моделга нисбатан муаммо модели тўлиқроқ ва умумийдир, чунки у нафақат сунъий, балки табиий ташкилотларга ҳам тегишли.