Маъруза ташкилот назарияси ва унинг илмий билимлар тизимидаги ўрни

Расмий ташкилотлар-расмий рўйхатга олинган ташкилотлар ва мавжуд қонун ҳужжатлари ва белгиланган низомлар асосида фаолият кўрсатади.
Норасмий ташкилотлар-Қонунчилик доирасидан ташқарида фаолият юритувчи ташкилотлардир, гуруҳлар ўз-ўзидан пайдо бўлса-да, лекин одамлар мунтазам равишда бир-бири билан ўзаро муносабатга киришадилар.
Норасмий ташкилотлар ҳар бир расмий ташкилотда мавжуд.
Сўнгги ўн йилликларда ташкилотларни ўрганиш турли илмий фанлар вакиллари ҳамкорлигида олиб борилаётган тадқиқотларнинг асосий вазифасига ва аста – секин мустақил илмий соҳага-ташкилот назариясига айланди.
Ташкилот назарияси доирасида қуйидаги назариялар фарқланади:
Классик ташкилий назария-механистик конструксияларни таклиф этган биринчи тизимлаштирилган назария бўлди, улардан фойдаланиш ташкилотнинг самарали ишлашини таъминлаши шарти ҳисобланди.
Ташкилотнинг классик назарияси қуйидаги тахминларга асосланади:
* функционал иерархия;
* вертикал ва горизонтал ихтисослашув;
* истеъмол соҳасига нисбатан ишлаб чиқариш ички омилларининг устуворлиги;
* меҳнат ва капитал иқтисодиётда асосий ҳаракатлантирувчи кучлардир.
Ташкилот ҳақидаги классик ғояларнинг асосини механистик ёндашув деб аташади, бунда ташкилот яхши ишлайдиган машина деб ҳисоблайди.
Классик ташкилий назариянинг шаклланишига асосий ҳисса Ф. Тейлорга тегишли.
Ф. Тейлорнинг ғоясининг аҳамияти аналитик усулни ишлаб чиқаришни бошқаришни такомиллаштиришга кенг миқёсда қўллашдир.
Меҳнат унумдорлигини максималлаштиришни асосий мақсад деб белгилаб, аниқ оқилона чора-тадбирларни назарда тутди.
Унинг ёндашувида механицизмнинг устунлигини, ишлаб чиқариш шароитида ижтимоий ташкилотнинг расмий талқинини сезмаслик мумкин эмас, бу расмий, функционал таркиб билан белгиланмаган муносабатларни тубдан рад этади.
Классик назария инсоннинг ташкилотдаги ролига механик равишда ёндашди, шахсни субъект сифатида эмас, балки шунчаки ишлаб чиқариш омили сифатида кўрди, унинг ижтимоий табиати эса бутунлай эътибордан четда қолди.