Маъруза ташкилот назарияси ва унинг илмий билимлар тизимидаги ўрни

Социология соҳасидаги тадқиқотлар шахслар ўз ролларини бажарувчи ва бир-бирлари билан муайян муносабатларга киришувчи ижтимоий тизимларни ўрганиш орқали ташкилот назариясининг методологик асосларини кенгайтиради. Айниқса, расмий ва мураккаб ташкилотларда гуруҳий хулқ-атворни ўрганиш муҳим аҳамиятга эга.
Ташкилот фаолияти жараёнида юзага келадиган саволларга илмий фан-ижтимоий психология жавоб беради.
Ўзаро хулқ-атворни ўрганишда асосий йўналиш ўзгаришлар қандай содир бўлиши, қандай шаклларда амалга оширилиши ва уларни идрок этишдаги тўсиқлар қандай бартараф этилишидир.
Ташкилотлар учун алоҳида аҳамиятга эга бўлган тадқиқотларга гуруҳлардаги фаолият шароитида одамлар позицияларидаги ўзгаришларни, мулоқот шакллари ва индивидуал эҳтиёжларни қондириш йўлларини баҳолаш ва таҳлил қилишга бағишланган тадқиқотлар муҳим ҳисобланади.
Антропология жамият маданиятининг вазифасини, яъни ўтмишдаги қадриятлар ва меъёрларни танлаш механизмини, уларни онг ва хулқ-атворнинг муайян стереотиплари билан қуролланган тирик авлодларга етказишни ўрганади.
Ташкилот назариясининг иқтисодий фан билан алоқаси ташкилотларнинг мақсадлари ва стратегиясини шакллантиришнинг объектив эҳтиёжлари, уларни қуриш учун асос эканлиги, уларнинг ички ва ташқи ўзаро алоқаларини таъминлаш зарурлиги билан белгиланади.
Мулкий муносабатларни ўрганиш, бозор ва давлат томонидан тартибга солиш, тадбиркорлик субъектлари фаолиятининг макро-ва микроиқтисодий жиҳатлари, самарадорлик муаммолари ва унинг кўрсаткичлари, иқтисодий рағбатлантириш усуллари тўғридан-тўғри нафақат ташкилотларнинг йўналиши, балки уларнинг самарали фаолиятининг барча жиҳатлари билан ҳам боғлиқ.
Ҳуқуқни ижтимоий нормалар тизими ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш фаолиятининг турли жиҳатлари сифатида ўрганувчи юридик фан билан ташкил етиш назариясининг боғлиқлиги алоҳида аҳамиятга ега.
Юридик фаннинг фуқаролик, меҳнат ва иқтисодий ҳуқуқ каби соҳалари ташкилот назариясининг асосий бўлимларини шакллантиришга бевосита таъсир кўрсатади.
Ташкилотлар фаолиятининг барча жараёнларини ва ҳақиқий бошқарув фаолиятини бир-бирига боғлаб турувчи замонавий ахборот тизимлари муҳим рол ўйнайди.
Информатика бу тизимларда ахборот жараёнларини амалга оширишнинг қонуниятлари, механизмлари, усуллари, усуллари ва воситаларини ўрганувчи фан ҳисобланади.
Ташкилотлар зарур ахборотни қайта ишлаш ва узатиш учун бошқарув тизимининг имкониятларини максимал даражада ошириш, бошқарув қарорларини қабул қилиш, амалга ошириш ва назорат қилишнинг зарур самарадорлигига еришиш учун тузилган бўлиши керак.
Ташкилот назариясини ўрганишнинг энг муҳим усули индуксия-алоҳида фактлардан умумлашма мантиқий хулоса чиқаришдир.
Тарихий ва мантиқий жиҳатдан тадқиқот муайян объект - "алоҳида"ни аниқлаш ва унда "умумий" ва "махсус" ларни кўриб чиқишдан бошланади.
Индукция учта асосий шаклда амалга оширилади:
1) умумлаштирувчи - тавсифий;
2) статистик;
3) абстракт-таҳлилий.
Умумлаштирувчи-тавсифий шакл барча муносабатлар етарлича рамзий эканлигини ва турлича элементлар тўпламига мос формулани топиш лозимлигини назарда тутади.