Маъруза режаси Ғишт-тош териш ишларининг мақсади. Умумий қоидалар

2.Ғишт-тош терими элементлари.


Ғишт-тош терими элементлари.Тўғри шаклли ғишт ёки тош олтита томони чегараланган. Ғишт ёки тошнинг қоришмага ётқизиладиган иккита катта қарама-қарши томони тўшама (усти), узун ён томонлари бўйлама (ёни), калта томони кўндаланг (олди) деб аталади (7.1-расм, ). Ғиштлар девор бўйлаб узунасига терилса бўйлама қатор (ёнлама), кўндалангига терилса кўндаланг қатор (олдлама) дейилади. Терилган ғиштларнинг ички ва ташқи қаторлари верста деб, верста орасидаги терилган ғишт ёки тош эса тўлдирувчи қатор (забутка) дейилади. Ғишт териш пайтида қоришма тўлдириладиган оралиқ чок дейилади. Чоклар горизонтал ва вертикал ҳолатда бўлиши мумкин. Вертикал чоклар ўз навбатида бўйлама ва кўндаланг чокларга бўлинади. Ғиштли деворларда горизонтал чокнинг қалинлиги 10-12 мм дан, вертикал чокнинг қалинлиги 10 мм дан ошмаслиги керак. Агар девор суваладиган бўлса, у ҳолда сувоқ қатлами деворга яхши ёпишиши учун ташқи чокларнинг бир қисми (10-15 мм чуқурликда) очиқ қолдирилади. Ғишт қаторларининг бу хилда терилишига очиқ (бўш) чокли усул дейилади (7.2-расм). Агар девор сувалмайдиган бўлса, у ҳолда қоришма девор сиртига текис чапланади. Чокдан қалқиб чиққан қоришма куракча билан деворга текислаб қириб олинади. Шунинг учун ҳам ғишт теришнинг бу тури чокларни пардозлаш (қирма) усули дейилади. Чокларга ҳар хил пардоз бериш мумкин. Бунда махсус чоклагич асбоб билан қавариқ, ботиқ ва бошқача шакллар бериш мумкин. Ғишт териш элементларидан бири иш тўхтатилган жойлардаги штраблардир. Штраблар тикланаётган деворнинг бир бўлаги бўлиб, ғишт териш вақтинчалик тўхтатилган жойларда қилинади ва деворнинг кейин териладиган қисми бу бўлакка қулф-калит қилиб териб кетилади. Штраблар қия ва вертикал бўлади (плакат).



7.1-расм. Ғишт девор элементлари:
а-ғишт, б-тош, в-ғишт терими, 1-кўндаланг томони (олди), 2-тўшама (усти), 3-бўйлама томони (ёни), 4-ташқи қатор, 5-ички қатор, 6-ўрта қатор, 7-кўндаланг қатор, 8-бўйлама қатор, 9-горизонтал чок, 10-вертикал бўйлама чок, 11-вертикал кўндаланг чок, 12-олд кўриниш.



7.2-расм. Ғишт теришда чокларни олд кўриниши: а-очиқ чокли усул, б-қирма усул,
в-қавариқ усул, г-ботиқ усул.