Маъруза Мавзу: Овқатдан заҳарланиш ва уларнинг профилактикаси Маърузачи: доцент Нуралиева Х. О

Профилактикаси

• Далада қор остида қолиб кетган донларни овқатда истеъмол қилмаслик керак. Ғаллани йиғиш ва алмаштириш пунктлари ташкил қилинади. Қишда қолиб кетган дон бошоқлари бўлган далани эрта ҳайдаш тавсия этилади

Ачиган нондан захарланиш

• Захарланиш асосан фузариум замбуруғи билан захарланган нон махсулотини истеъмол килиш натижасида келиб чиқади. Шу замбуруғ билан нон одатда буришган енгил пушти рангли оқ парда билан қопланган бўлади.
• Клиникаси. Захарланиш сиптомлари маст бўлиш белгиларига ўхшайди харакат координацияси бузилади, анемия ривожланади, асаб системаси фаолияти бузилади
• Профилактикаси. Ғаллани тозалайдиган машиналарда тозалашдан иборат. Бунда зумбуруғлардан зарарланган енгил дон сифатли дондан ажратиб олинади.

Кашин-Бек касаллиги ёки Ўров касаллиги

• Аниқ чегараланган майдонларда: Узоқ Шарқда ва Шарқий Сибирда ва Забакайл ўлкаларида эндемик ҳолда учрайди. Касаллик биринчи марта 1869 йилда Н.Н.Кашин ва 1906 йилда Е.В.Бек томомнидан Жанубий Сибирнинг Ўров дарёси атрофидаги водийда яшовчилари орасида топилган. Шунинг учун ҳам касалликка Ўров касаллиги ёки «Кашин-Бек» деб ном берилган.

Касаллик сабабчиси

• Бу касаллик билан кўпинча болалар ва ўсмирлар оғрийди.
• Касаллик келиб чиқиш сабаблари:Биринчи сабаби маҳаллий дон ўсимликларининг фузариум споротрихелла туркумидаги токсик замбуруғлардан зарарланиши. Иккинчиси тупроқда сув хавзаларида, озиқ-овқат маҳсулотларида, ичимлик сувида калций даражаси паст бўлган ҳолда стронций миқдори ортиқча бўлганда “стронций рахити” (токсикози сифатида) авж олади.

Клиникаси

• Қўл-оёқ бўғимларининг майишқоқлиги, харакатнинг чегараланганлиги, бармоқ бўғимлари, тирсак, болдир-панжа бўғимларининг йўғонлашуви кузатилади. Болаларда найсимон суякларнинг қисқариши сабабли бўй ўсишдан орқада қолади, қўл бармоқларининг бўғим оралиғи қисқа бўлади

Захарли ўсимлик маҳсулотларидан захарланиш. Оқ поганка

• Оқ погонканинг уч тури: яшил (Аманита Фаллоидез), сариқ (Аманита моппа), оқ (Аманита Верна). Бу қўзиқоринлар июл –октябр ойларида учрайди.
• Касалликнинг яшириш даври 7- 20 соатгача.
• Клиник белгилари: қорин оғриғи, ич кетиш, беҳоллик, ташналик. Сувсизланиш оқибатида кўзлар киртайиб, ранги бўзрайиб кетади, сўнгра кўкимтир тусга киради, талваса тутади, қўл-оёқлар музлайди. Оғир ҳолларда 2-3- куни фалаждан кейин юрак тўхтайди.
• 1970 йилда Парижда оқ погонкага қарши антитоксин – тиоктидаза кашф этилган.

1 — бледная поганка; 2 — сатанинский гриб; 3 — ложный опенок; 4 — мухомор; 5 — строчок; 6 — сморчок

Профилактикаси

• 1. Ейиш мумкин бўлган қўзиқоринларни ейиш мумкин бўлмаган қўзиқоринлардан ажратиш зарур.
• 2. Териш, ишлов бериш ва сотиш даврларида санитария қоидаларига қаттиқ риоя қилиш.
• 3. Ялпоқ қўзиқоринларни оёқчалари билан сотиш.

Ошқозонни 2% ли сода ёки перманганат кальций эритмаси билан чайиш. Регидрон препаратини ичириш. Оғир ҳолларда дисол, трисол каби суюқликлар томир орқали қабул қилинади.