Maruza: Gimnastikada umumiy va maxsus tayyorgarlik mashqlari bo‘yicha mahoratini oshirish. Gimnastikada: butun tana ishlaydi

Sport mashqlarini bajarishni davriylashtirish.
Keying paytlarda sport mashqlarini bajarishni tizimlashtirishga va davriylashtirishga e’tibor kuchaymoqda. Bunga asosiy sabablardan biri sport va jismoniy tarbiya sohasida olib borilgan ilmiy tadqiqotlar va ilg`or tajriba namunalaridir. Ularda ta’kidlanishicha musobaqalarini tashkil qilish va tayyorgarlik mashqlarini ularning calendar rejasiga moslashtirilgan holda, olib borish, rejalashtirish muhim ahamiyatga ega. Demak, sportchining sifatli tayyorgarlik ko`ra olishiga va o`zini tiklay olishiga imkon yaratish zarur. Ba’zan mashqlarning va sport musobaqalarining o`ta tig`iz rejalashtirilishi ham sportchiga salbiy ta’sir ko`rsatadi. Aksincha, musobaqalarning o`tkazilmasligi yoki juda uzoq muddatlarda o`tkazilishi ham sportchida ishtiyoqni, qiziqishni so`ndirishi mumkin. Bundan ko`rinadiki sport kundaligini tuzishda musobaqalarni o`tkazishda optimal davrlashtirish (rejalasashtirish) zarur ekan.
Mashqlarni rejalashtirishni uchta davrga ajratish mumkin: tayyorgarlik davri, musobaqalar davri, o`tish davri.
Tayyorgarlik davri tahminan 6-7 oyni tashkil qilib, bu davr sportchiga yuqori talablar qo`yiladigan sportchida chidamlilikni, mahoratlilikni shakllantiradigan davrdir. Tadqiqotlar ko`rsatadiki, bu davr qisqartirilsa sportchi zarur formani egallashga ulgurmay qolishi mumkin ekan. Yosh sportchilar uchun esa tayyorgarlik davrining uzoqroq davom ettirilishi maqsadga muvofiq bo`ladi.
Tayyorgarlik davrining oxirida sportchi zarur formani egallagan bo`lib asosiy musobaqalarga tayyor bo`lishi zarur. Bu vazifani bajarilishini ham ikkita bosqichda amalga oshiriladi.
Birinchi bosqich-umutayyorgarlik bosqichi bo`lib, u zarur sport formasini egallashga imkon yaratadi. Bu davrda sportchi organizmining funksiyonal imkoniyatlari kengaytirilib boriladi. Bu yerda asosiy vosita sifatida turli xil jismoniy mashqlardan foydalaniladi. Bunda turli xil predmetlar bilan (sport tayog`i, arg`imchoq, gantellar, amartizatorlar va h.k.) bilan mashqlar bajarish mumkin. Umumtayyorgarlik mashqlarini tanlashda ikkita talabga amal qilish kerak. Birinchisi, mashqlar sportchining har tomonlama tayyorgarligini ta’minlasin, ikkinchisi esa sportchida zarur sifat ko`rsatkichlarini shakllantirisin. Misol uchun uzoq masofaga yugurish, kross yugurish, o’zgaruvchi yugurish va h.k.
Umumtayyorgarlik mashqlarining hajmini va intensivligini ketma-ket ravishda oshirib borish zarur. Umumtayyorgarlik bosqichidagi nazariy va texnik tayyorgarliklar mashqlarning nazariy asoslarini o`rganishga, shuningdek zarur ko`inik va malakalarni shakllantirish va takomillashtirishga qaratilgan bo`lishi kerak. Psixologik tayyorgarlik sportchida ko`rib eslab qolishni, diqqatni, kuzatuvchanlikni tarbiyalashga qaratiladi. Irodaviy tayyorgarlik sportchida mehnat sevarlikni tarbiyalashdan iborat bo`ladi. Murabbiy (trener) sportchini katta hajmdagi mashaqatli mashqlarni bajarishga, buning uchun ma’lum chidamlilikni namoyon etishga yo`naltirishi zarur. Sportchiga tayyorgarlik davrining ahamiyatini, mohiyatini tushuntirish u katta hajmdagi yuklamalarni bajarishi zarurligi tushuntiriladi.