qilinayotgan komponenti bilan batamom bog`lanadi, shu tufayli komponent
qo`llanilganligi tufayli o`lchash natijalarining yuqori aniqligini ta`minlaydi,
ularning ko`rsatishi gazning namligiga, bosimiga, temperaturasiga, atrof-muhiting
Polyarografik gaz analizatorlari indikatorli, taqqoslovchi va yordamchi
elektrodlari bor uch elektrodli elektrolitik yacheyka zanjirida diffuzion tokning
chegaraviy kuchini o`lchashga asoslangan. O`lchashda indikator elektrod bilan
taqqoslash elektrodi o`rtasidagi potentsiallar farqi nazorat qilinadi, taqqoslash
elektrodining potentsiali o`zgarmas bo`ladi. Potentsiallar farqi ta`minlash blokidan
olinadigan tayanch kuchlanish bilan taqqoslanadi. Potentsiallar farqi tayanch
kuchlanishdan uzilganida elektrodlarga beriladigan kuchlanish o`zgaradi, buning
natijasida potentsiallar farqi bilan tayanch kuchlanishining tengligi tiklanganiga
qadar yordamchi va indikatorli elektrodlar potentsiallar farqi o`zgaradi. Agar
elektrodda elektr-ximiyaviy jihatdan aktiv moddalar bo`lmasa, indikatorli elektrod
qutblanadi va o`lchash zanjirida tok kuchi nolga teng bo`ladi.
Yacheykaga elektr-ximiyaviy jihatdan aktiv modda kiritilsa, o`lchash
zanjirida tok paydo bo`lib, uning kuchi moddalar konsentratsiyasiga proportsional
bo`ladi.
9.8-rasm. Polyarografik gaz analizatorining
sxemasi
Kislorodni
analiz
qiladigan polyarografik gaz
analizatorining
gazlardan
tozalangandagi sxemasi 9.8-
rasmda ko`rsatilgan.
Gaz
analizatori
namuna
tayyorlash bloki I, yacheyka II,
ta`minlash
bloki
III,
potentsiometr IV dan iborat.
Indikatorli
elektrod
8
va
yordamchi elektrod 7 indikator
kamerasi 6 da joylashtirilgan
sterjenga o`rnatilgan.
Taqqoslash elektrodi 3 kamera 5 ga zapas elektrolit bilan birga joylashgan
alohida korpus 4 da joylashgan va ish elektroliti bilan osh tuzidan tayyorlangan
ko`prik 12 yordamida birlashgan. Indikator kamerasida elektrolitning talab etilgan
sathini saqlab turish uchun kanallar a va b xizmat qiladi. Indikator kamerasiga
kameraning ish hajmini termostatlash uchun qizdirish elementi 11 va temperatura
indikatori 9 o`rnatilgan.
Indikatorlm va yordamchi elektrodlar oltindan tayyorlangan taqqoslash
elektrodi sifatida esa to`yintirilgan kalomel yoki kumush yugurtirilgan xlor
elektrodlardan foydalaniladi. Yacheykada elektrolit yordamida kislorodni
aniqlashda NaOH ning 0,1 n. eritmasi yoki NHCO
3
ning 0,1 n. eritmasi ishlatilishi
mumkin.
Gaz analizatoriga beriladigan gaz namunani mexanik qo`shilmalardan
tozalaydigan filtr 1 orqali yuboriladi. Namunani berish tezligi sarf regulyatori
yordamida rostlanadi. SHundan keyin gaz yacheykaga keladi, elektrolitda o`z
bosimiga proportsional ravishda eriydi. Analiz qilinayotgan gaz elektrolit ustida
yig`ilib, elektrolitni indikatorli kameradan siqib chiqaradi, kanal a ning pastki kesigi
sathiga qadar, so`ngra zapas elektrolit bilan kamera orqali barbotirlanib, atmosferaga
chiqarib tashlanadi.
Gaz analizatori kislorodning beshta o`lchash diapozoniga ega 0–0,1; 0–0,2;
0–0,5; 0–1; 0–2. Asosiy xatolik o`lchash diapozonining ±5% iga teng.
Do'stlaringiz bilan baham: