Маъруза №8 жаҳон метал бозори конъюнктураси ва унинг нарҳини шаклланиш хусусиятлари

8.4. Жаҳон метал бозорлари ва уларнинг асосий кўринишлари
Жаҳон иқтисодиётида метал хом ашёси ва маҳсулотларининг сотиш тижорати ҳизматлари йиллар давомида такомиллашиб келган. Ушбу хизмат турлари нарх тадқиқоти, нархлар баёноти, метал турлари бўйича консалтинг кабилардир.
Бугунги жаҳон хўжалигида метал бозорларининг Европа ва АҚШда 2 та асосий йирик метал бозори мавжуддир.
1. Буюк Британиянинг Лондон шаҳрида жойлашган – “.LME: London Metal Exchange” (Лондон Метал Биржаси);
2. АҚШнинг Нью-Йорк шаҳрида жойлашган “COMEX: New York Mercantile Commodity Exchange” (Нью Йорк товар биржаси) (CME Group).
Бу биржаларнинг янги биржалардан асосий фарқи шундаки, улар ўнлаб йиллар давомида маълумотлар йиғиб келганлар, тадқиқотлар ва прогнозлар қилганлар. Шунинг учун бу биржаларнинг металга берган баҳоси ишончлироқ деб билинади. Бундан ташқари яна бир қатор метал биржалари мавжуд, шулардан бир нечтасини 8.1-жадвал орқали кўриш мумкин.
Метал биржаларида, хусусан, Лондон Метал Биржасида пўлат арматура ва лом шаклида сотилади. 2021 йилнинг март ойидан бошлаб 1 тонна пўлат ломи 420 доллардан 470 гача кўтарилиб кетган ва шу йилнинг, яъни 2022 йилнинг 16 март ҳолатига кўра, 1 тонна лом нархи 440 долларни ташкил этади. Пўлатнинг HRC China (Hotrolled coil) нархи тоннасига 720-750 доллар атрофида ўзгариб турибди. Шимолий Америкадаги HRC пўлат тоннасига 1300 долларни ташкил этади⁴.
Иккиламчи метал бозори 2020 йилдан 2025 гача 630 млн.тоннадан 890,7 млн. тоннагача, яъни 52 млрд.доллардан 76 млрд.долларгача ўсиши прогноз қилинган эди. Йиллик ўсиш даражаси CAGR (compounding annual growth rate) 7,1 фоизни ташкил этади. 2019 йил натижасига кўра, Осиё-Тинч океани минтақаси давлатлари жаҳон бўйлаб энг катта иккиламчи метал бозорини ташкил қилганликларини қайд этиш мумкин⁵.
2019 йилда жаҳон бўйича иккиламчи метални қайта ишлаш бозорининг 50 фоизидан ортиғи Осиё-Тинч океани минтақаси давлатларига (асосан Хитой, Япония ва Жанубий Корея) тўғри келган.


8.1-жадвал
Жаҳон метал бозоридаги баъзи биржалар рўйхати